Vereniging maakt bezwaar tegen bouwhoogte

Overhoeks brengt UNESCO-aanwijzing in gevaar

De Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad heeft bezwaar aangetekend bij de provincie tegen het bestemmingsplan Overhoeks. Dit bestemmingsplan werd op 31 mei vastgesteld door de gemeenteraad en maakt een uitzonderlijke bouwhoogte mogelijk, dichtbij de historische binnenstad die dit jaar wordt voorgedragen voor de Werelderfgoedlijst van de UNESCO. Achter het Shell-gebouw 'Overhoeks', dat 75 meter hoog is, moeten op een zogenaamde 'plint' van 35 meter vijf torens van 75 tot 115 meter verrijzen. Dat brengt de aanwijzing van de binnenstad als Werelderfgoed in gevaar.

Aantasting van de binnenstad

Zo gaat het er straks uit zien: zicht vanaf de Prins Hendrikkade (uit: HER Overhoeks, 2004) Zo gaat het er straks uit zien: zicht vanaf het Singel (uit: HER Overhoeks, 2004)
Zo gaat het er straks uit zien: zicht vanuit Noord (uit: HER Overhoeks, 2004) Zo gaat het er straks uit zien: zicht vanaf het IJ (uit: HER Overhoeks, 2004)

De hoogte van de bebouwing die mogelijk wordt gemaakt in het bestemmingsplan Overhoeks staat in fel contrast tot de hoogte van de woonbuurten in Noord en de zeer nabij gelegen historische binnenstad. Ten eerste is het nabij gelegen, karakteristieke Shell-gebouw 'Overhoeks' aan het IJ een markant punt dat op zichzelf staat. Dit effect wordt weggenomen door de toekomstige bebouwing. Bovendien is de hoogbouw die de gemeente voor ogen staat, uitzonderlijk in dit gedeelte van de stad – recht tegenover het Centraal Station en in feite in het hart van de gemeente. Uit de Hoogbouw Effect Rapportage (HER) is gebleken dat de hoogbouw goed te zien zal zijn vanuit belangrijke zichtlijnen in de binnenstad naar het open IJ, zichtlijnen die voor de beleving van de historische binnenstad van groot belang zijn: zoals het Singel, het Damrak, de Geldersekade, de Oudeschans en de Prins Hendrikkade. Dat lijkt ook de uitdrukkelijke intentie van de gemeente, omdat zij in publicaties voortdurend spreekt over een “nieuwe skyline voor Amsterdam”. Wethouder Maarten van Poelgeest heeft in de gemeenteraad zelfs opgemerkt dat het de bedoeling is dat de torens prominent gezien worden: “Noord moet op de kaart”. Daardoor wordt de visuele integriteit van de historische binnenstad ernstig aangetast.
De VVAB vindt dat er betere locaties in de gemeente voorhanden zijn voor dergelijke hoge gebouwen, zoals de Zuid-as, Zuid-Oost en Sloterdijk. De huidige hoogbouw rond de Zuid-as, Zuid-Oost en Sloterdijk komt overeen met een stedenbouwkundige visie van de stad die wel het "schotel-model" wordt genoemd. Die visie komt erop neer dat het centrum van de stad haar karakteristieke eigenschappen van relatief lage bebouwing en menselijke schaal behoudt en hoogbouw alleen aan de rand van de stad in bepaalde clusters wordt gerealiseerd. De geplande hoogbouw aan het IJ komt in het geografische centrum van de gemeente te liggen waardoor het karakter van Amsterdam drastisch zal veranderen. Daarmee verlaat de gemeente het schotel-model, zonder dat er een nieuwe stedenbouwkundige visie op de stad als geheel tegenover wordt gesteld die in de stad is bediscussieerd en breed wordt gedragen. Daarmee wordt de erfenis van Berlage en Van Eesteren te grabbel gegooid.

Plaatsing op de werelderfgoedlijst van Unesco

De VVAB heeft ook bedenkingen tegen het bestemmingsplan omdat de hoogbouwplannen de plaatsing van de binnenstad op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO in gevaar brengt. De gemeente heeft ingestemd met het voornemen van het Rijk een aanvraag voor deze belangrijke status in te dienen. De UNESCO heeft in een verklaring over het behoud van historische binnensteden het belang van het behoud van de visuele integriteit van historische binnensteden benadrukt: "Living historic cities, especially World Heritage Cities, require a policy of city planning and management that takes conservation as a key point of departure. In this process, the historic city's authenticity and integrity, which are determined by various factors, must not be compromised.” (Uit: Declaration on the Conservation of Historic Urban Landscapes, Unesco, 2005.) Tevens onderstreept de UNESCO dat bij nieuwe ontwikkelingen het behoud van die integriteit uitgangspunt moet zijn: "Continuous changes in functional use (…) require a vision on the city." en "Architecture of quality in historic areas should give proper consideration to the given scales, particularly with reference to building volumes and heights." (Beide citaten uit: Vienna Memorandum on World Heritage and Contemporary Architecture - Managing the Historic Urban Landscape, UNESCO, 2005.)
In 2000 dreigde de UNESCO de Dom van Keulen van de Werelderfgoedlijst te verwijderen, omdat aan de overzijde van de rivier hoogbouw zou komen. Het dreigement van de UNESCO heeft geleid tot aanpassing van de Keulse bouwplannen.
De UNESCO zal de hoogbouwambitie van de gemeente Amsterdam, zoals blijkt uit het bestemmingsplan Overhoeks, kritisch bezien. Als de hoogbouwplannen aan de rand van de binnenstad doorgaan, dreigt dat de UNESCO de aanwijzing van de binnenstad als Werelderfgoed zal afwijzen.

Onzorgvuldige voorbereiding

De VVAB vindt ook dat de gemeente onvoldoende rekening heeft gehouden met de bezwaren die door vele instanties vanaf 2003 zijn ingebracht tegen de geplande hoogbouw door o.a. het Bureau Monumenten & Archeologie en de Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling en de zienswijzen, van onder andere de VVAB, op het ontwerpbestemmingsplan. Ook het stadsdeel Amsterdam- Centrum heeft haar bezorgdheid geuit over de hoogbouw.
Bovendien vindt de VVAB het bijzonder slordig dat de gemeente de HER heeft laten opstellen voor een eerdere versie van het bestemmingsplan, waarin de hoogbouw verder weg van Overhoeks staat dan thans de bedoeling is. Noch de gemeenteraad, noch belanghebbenden hebben daardoor een goed beeld kunnen krijgen van het daadwerkelijke effect van de geplande hoogbouw die zich als een dichte bebouwingsmuur zal manifesteren.

Samenvattend heeft de VVAB ernstige bedenkingen tegen het bestemmingsplan Overhoeks. De geplande torens zijn zichtbaar vanuit belangrijke zichtlijnen vanuit de historische binnenstad en tasten daarmee het karakter van de binnenstad en het beschermd stadsgezicht aan. Bovendien brengt de hoogbouw de plaatsing van de binnenstad op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO in gevaar. Tenslotte is er volgens VVAB geen deugdelijke belangenafweging geweest en is het bestemmingsplan onzorgvuldig voorbereid. De VVAB heeft de provincie gevraagd de goedkeuring van het bestemmingsplan te weigeren. Indien dat niet gebeurt, zal de vereniging een beroepsprocedure starten bij de Raad van State.

Meer lezen:
[ Bedenkingen bestemmingsplan Overhoeks]
[College ziet geen reden hoogbouwplannen Noord aan te passen.] (Binnenstad 217)
[Vereniging komt in actie tegen hoogbouw aan noordelijke IJ-oever] (Binnenstad 216)
[ Zienswijze bestemmingsplan Overhoeks]

(WS, 22/7/2006)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.