De Larmag-toren en het voormalige Hoofdpostkantoor

"Teleport Tower Amsterdam is een van de meest ambitieuze bouwprojecten die er op dit moment in Nederland ontwikkeld worden. Met z'n 210 meter straks een Nieuw Amsterdams Peil als het om hoogte en comfort gaat. De uiterst geavanceerde architectuur onderstreept daarbij de zakelijke dynamiek van Amsterdam". Aldus begint een advertentie die wij - met enige verwondering - aantroffen op de achteromslag van het lezenswaardige tijdschrift "Monumenten", aflevering 7/8-1992. Verder gaat het nummer over de verbouwing van het vroegere Hoofdpostkantoor aan de Nieuwezijds tot winkelcentrum Magna Plaza, evenals de Larmag-toren een project van de Zweedse ondernemer Lars-Erik Magnusson.
De Larmagtoren

De inhoudsopgave noemt de verbouwing "waarschijnlijk de grootste verandering ooit in ons land (werd) gerealiseerd", en burgemeester Van Thijn stelt vast in zijn voorwoord dat het voormalige Hoofdpostkantoor een van de "tien supermonumenten in onze stad is". Kom, kom, denk je zoiets lezend, is dat niet wat overdreven? Naast het Paleis, de Oude en de Nieuwe Kerk, de Waag, de torens en kerken van Hendrick de Keijser, het Trippenhuis, het Amsterdams Historisch Museum, en nog zo een paar dozijn architectonische hoogtepunten? Het Hoofdpostkantoor van C.H. Peters is ongetwijfeld een interessant gebouw, een van de beste produkten uit de laatste jaren van de 19de eeuw, kort vóór de Beurs van Berlage, en de grote schoonmaak van de buitengevels heeft de oorspronkelijk kleurigheid weer teruggebracht. Amsterdam heeft reden de heer Magnusson erkentelijk te zijn voor de tientallen miljoenen die hij in het Hoofdpostkantoor heeft geïnvesteerd. Zonder hem had het er somber uitgezien voor het omvangrijke bouwwerk, waarvan, nog afgezien van de kostbare voorzieningen, de fundering slecht bleek te zijn. Wij wensen de heer Magnusson succes toe met zijn onderneming; verlevendiging van het winkelaanbod, zonder schade aan het stadsbeeld (zoals door de reclames in de Kalverstraat en op de Nieuwendijk), is alleen maar goed voor de stad.

Het is echter wél zaak commerciële belangen en stedebouwkundig-architectonische kwaliteiten uit elkaar te houden, want dat zijn zaken van geheel verschillende orde. Uitermate bedenkelijk achten wij het door elkaar klutsen van de beide waarderingsmaatstaven, want dat leidt ertoe dat de culturele normen buiten hun verband en hun proporties worden getrokken, en uiteindelijk slechts dienen als verpakkingsmateriaal voor rendementscijfers. Dat de verbouwing van het Hoofdpostkantoor als "de grootste verandering ooit in ons land gerealiseerd" wordt aangeprezen en het gebouw zelf als "een van de tien topmonumenten van Amsterdam", is gewoon onzin, bombastische advertentiestijl, van hetzelfde kaliber als de tekst over de Larmag-toren. Het is geen kwestie van persoonlijke voorkeur, en het kan ook niet worden weggeveegd met de dooddoener dat over smaken niet valt te twisten, wanneer men constateert dat tussen de elkaar over de Nieuwezijds aankijkende gebouwen Koninklijk Paleis, Nieuwe Kerk en Hoofdpostkantoor, een mijlen wijde afstand bestaat in bouwkunstige kwaliteit, puur en alleen omdat de eerste twee ontstonden in architectonische bloeiperioden en de laatste in een tijd van eclectische onzekerheid. Osdorp en de Bijlmer staan ook niet op dezelfde hoogte als de bocht van de Herengracht, dat kunnen de architecten echt niet helpen.

De verdienstelijke functievernieuwing van het Hoofdpostkantoor door Lars-Erik Magnusson mag bovendien geen excuus, zelfs geen verzachtende omstandigheid zijn voor zijn andere plan: de Larmag-toren. Wie hier fout zit is niet de ondernemer, maar het gemeentebestuur. Magnusson wil een toren bouwen, zoals deze in honderden steden in Amerika, Europa en Azië verrezen zijn en verder verrijzen, en overal hetzelfde mistroostige effect veroorzaken. Het gaat om 44.000 vierkante meter luxe-kantoren, verdeeld over 45 verdiepingen, bereikbaar met 15 liften. Niemand kan hem kwalijk nemen dat hij zoiets ook in Amsterdam wil neerzetten. Het is echter het gemeentebestuur dat dient te zeggen: beste mijnheer Magnusson, dank voor het Hoofdpostkantoor, u mag natuurlijk kantoren in onze stad bouwen, maar dan wél op een plek die daarvoor volgens het stedebouwkundig plan geschikt is, en wél binnen de hoogtegrenzen die passen in Amsterdam. Wanneer wij het woord "torens" gebruiken, dan denken wij aan bouwwerken zoals de Oude Kerk, de Westerkerk of de Zuiderkerk, en dat is even wat anders. Wij zijn niet gekozen om het karakter van Amsterdam te verkwanselen aan degene die het hoogst van de toren blaast en met de dikste portefeuille ritselt. Amsterdam hoeft er niet net zo uit te zien als New York of Hong Kong. Wij hebben een verantwoordelijkheid voor generaties Amsterdammers na ons. Alle kans dat Lars-Erik Magnusson zo'n antwoord héél goed zou begrijpen.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 135, aug. 1992)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.