Veldboeket met distels

Op 25 mei 1960 werd de stichting Diogenes opgericht, met het doel woon- en werkruimte voor kunstenaars tot stand te brengen, bij voorkeur in voor het stadsbeeld waardevolle panden. Aanleiding was een vraag van Hein Weller, hoofd monumentenzorg, aan de voorzitter van Arti et Amicitiae, of onder de leden van die oude kunstenaarsvereniging een koper te vinden zou zijn voor een klein 18de eeuws huis in de Jordaan, dat kort tevoren op last van Bouw en Woningtoezicht was ontruimd. Bouwvallig was het huis niet, wel versleten en uitgewoond. De vraagprijs was fl. 4000,-.

De eigenaar stond voor de keus: òf herstellen met de nodige voorzieningen voor brandveiligheid en sanitair, òf slopen tot de eerste balklaag, zoals toen vaak gebeurde. De Jordaan gold in die jaren als een saneringsrijpe krottenbuurt. Het zijn, zo zei Weller, vaak de schilders geweest die de attractie ontdekten van plekken waarvoor de deftige burgers hun neus ophaalden; zie de Veluwezoom en het Gooi. Een generatie verder zijn dan de rollen omgedraaid. Onder de leden van Arti waren wel liefhebbers voor Eerste Tuindwarsstraat 19, maar niemand durfde de restauratiekosten aan. Toen hebben wij een stichting opgericht , genoemd naar de Griekse filosoof ‘die óók een ton nodig had’, en die zich niet liet imponeren door de wereldveroveraar Alexander de Grote. Nogal lichtvaaardig sloot Diogenes het koopcontract, een week voordat er moest worden betaald, was nog maar een derde van de koopsom bijeengebracht. De jonge stichting werd gered door de president van het Gerechtshof , die het ontbrekende aanvulde.

Dit verhaal is te vinden in het boek “40 jaar Diogenes, Veldboeket met distels”. De titel verwijst naar het in het voorwoord geciteerde gedicht van Ida Gerhardt “Lof in het onkruid”. Het is geen gedenkboek in de gebruikelijke betekenis van een terugblik op de eigen prestaties, maar, zoals het voorwoord zegt, “een uit de losse pols bij elkaar geplukt veldboeket met margrieten, grassen en niet te vergeten: distels”. De redactie, bestaande uit Richter Roegholt, Frans Heddema en Geurt Brinkgreve heeft uit ons tijdschrift dat in 1967 begon als “de Lamp van Diogenes” een keuze gemaakt van artikelen die naar hun mening de moeite waard zijn om te worden herlezen, omdat zij een helder beeld van opinies en feiten geven van het moment waarop de teksten werden geschreven. De stichting Diogenes is nauw betrokken geweest bij de kentering in het denken over de toekomst van de oude stad, niet alleen door eigen restauratiewerken, maar ook door als motor te fungeren van andere stichtingen en verenigingen. Behalve reeds eerder gepubliceerde stukken bevat het veldboeket nieuwe teksten die achtergrondinformatie bevatten over de soms vinnige controversen die aan de aanwijzing tot beschermd stadsgezicht zijn voorafgegaan.

Geurt Brinkgreve

Veertig jaar Diogenes, een veldboeket met distels wordt in de boekhandel verkocht voor fl. 44,50, maar is ook te bestellen bij de VVAB.

(Uit: Binnenstad 181, maart/april 2000)