Restaureren duur? Het loont altijd

Laatst op een zaterdagmiddag was de Noorderkerk ineens een voorjaarsbos vol vogelgezang. Zoiets wonderbaarlijks als het blokfluitconcert van Erik Bosgraaf hadden we niet verwacht. We troffen een uitvoering van "Jonge Prijswinnaars" en we werden beloond met zo'n prachtige verrassing. De kerk blijkt zich uitstekend te lenen voor een solo-optreden. Ze is niet te groot en lijdt niet aan een sterke nagalm, altijd een gevaar bij kerkruimtes. De vlakke houten vloer die over de verzakte stenen vloer is aangebracht, draagt zeker bij aan de kwaliteit van de akoustiek.

Dit is de Noordermarkt aan de rand van de Jordaan, waar in februari 1941 de aanzet tot de Februaristaking is gegeven. Nu is er een boerenmarkt met cantharellen, rozemarijnbrood en duizend kazen, waar huisvrouwen uit de hele stad heenfietsen om biologisch verantwoord voedsel op tafel te kunnen zetten. Wij maakten ons los uit dit gewoel en beklommen de hardstenen trap zonder leuning om de kerk binnen te gaan.

Het interieur van de gerestaureerde Noorderkerk tegenwoordig (foto: Hans Boerrigter)

De laatste keer dat we de Noorderkerk van binnen hadden gezien, was tijdens een kinderfeest, ik denk midden jaren tachtig. Het was een gezellige kindertroep, maar die kerk was een puinhoop. Het gebouw uit 1623 was onherbergzaam met een vloer van verzakte, hobbelige plavuizen, met onverzorgde wanden en met overal achter schotten in de hoeken overblijfsels van andere kerken, stoelen en zelfs een preekstoel-op-zijn-zijkant. Geert Mak noemt de Nooderkerk in "De engel van Amsterdam" uit 1992 uniek, in die zin dat zij één van de weinige monumenten in de stad is, die niet gerestaureerd zijn. In de jaren zestig, toen de mensen uit de binnenstad wegtrokken en het geloof aan alle kanten afbrokkelde, kwamen de kerken leeg te staan; ze werden gesloopt of kregen een nieuwe bestemming (zoals, ik noem voor de vuist weg, de Vondelkerk, de Gerardus Majellakerk, de Amstelkerk en de Oosterkerk).

Rondkijken in de Noorderkerk (foto: Hans Boerrigter)

De Noorderkerk bleef dit lot bespaard. Zij kreeg in 1986 een nieuwe gebruiker, de Gereformeerde Bond, een protestantse groep die heel streng in de leer is. "Dit is Tholen, Staphorst en Putten in hartje Amsterdam", zo karakteriseert Geert Mak hun geloof. De kerkgangers kwamen 's zondags van heinde en ver naar het uitgewoonde gebouw om Gods woord te vernemen. In 1992 begon de restauratie met tachtig procent rijkssubsidie, maar ook met financiële inspanning van de gelovigen. Walter Kramer, de architect die ook de Waag uit het slop heeft getrokken, heeft de restauratie van de Noorderkerk op zijn naam staan. Ter vergelijking: de Oosterkerk, die een halve eeuw jonger is dan de Noorderkerk, was al in de jaren tachtig gerestaureerd. Maar die was daarna geen kerk meer.
De architectuur van de Noorderkerk geeft een protestantse oplossing voor de traditionele katholieke kerkbouw. Zij heeft het grondplan van een Grieks kruis, waarvan de armen gelijk van lengte zijn. De hoeken van de kruisarmen zijn als driehoekige ruimtes bij het interieur getrokken. Deze kerk is geen rondbouw, maar ze is wel alzijdig symmetrisch.
Je koopt een kaartje en je wordt ontvangen door lieflijke gastvrouwen. Muziek in deze streng gereformeerde kerk? Dat moest ik me eens laten uitleggen door gastvrouw Hortense. De Gereformeerde Bond gaat akkoord met muziek. Dat kan niet tegen Gods wil zijn. We zij nier niet op Tholen, dit is toch Amsterdam.
Erik Bosgraaf kwam op met een assortiment van verschillende blokfluiten en speelde muziek van de in 1943 geboren Roderik de Man tot anoniem-veertiende eeuw. Ja, het was een zeldzame ervaring. Maar ook het optreden van Roeland Jagers met altviool was prachtig en paste in die ruimte. Die twee jongens zijn pas twintig jaar.

Ik vind het altijd leuk te zien hoeveel instanties er helpen zo'n gebeurtenis tot stand te brengen. Daar heb je de Gereformeerde Bond, die na de restauratie het gebouw voor culturele doeleinden wilde verhuren. Daar is de Stichting Noorderkerkconcerten ingesprongen, die naast de zaterdagmiddag ook donderdagavondconcerten organiseert; het concert dat wij hoorden, werd "geleverd" door de Stichting Jeugd Concerteert. Dan zijn er nog de concoursen waarin de jonge musici zich kunnen onderscheiden, de "Voorziening voor jonge musici" en het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds en er zijn de sponsors die het zeer nodige geld bijpassen. Onder hen zie ik kleine bedrijven uit de buurt, zoals Island Bookshop en Ontwerpbureau Mirjam Boelaars. Al die inspanningen plus de restauratie van een prachtig oud gebouw maken zo'n concert mogelijk. De gemeenschap brengt deze cultuur voort en de gemeenschap wint erdoor aan kwaliteit. Zei iemand dat restauratie duur is? Je ziet maar weer: het loont altijd.

Ricardo

(Uit: Binnenstad 185, november 2000)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.