IX: Geveltoppen verhuisden naar de Zeedijk

In diverse afleveringen van Binnenstad (*) hebben we laten zien dat herplaatsing van geveltoppen een waardevolle bijdrage levert aan de instandhouding van het monument Amsterdam. De geveltoppen zijn afkomstig van gesloopte panden en worden bewaard op de werf van het Bureau Monumentenzorg. De vaak rijk gedecoreerde toppen worden herplaatst op panden die hun geveltop verloren hebben of op panden die geheel nieuw worden opgetrokken. Uiteraard moet de top passen bij de gevel. De breedte is doorgaans een minder groot probleem: de kavels in de binnenstad hebben meestal (vrijwel) dezelfde breedte.

Zeedijk 118	Zeedijk 102 en 100

Op de Zeedijk zijn enkele geveltoppen van elders herplaatst. Zo zijn de toppen van Zeedijk 100 en 102 afkomstig van resp. de Sint Antoniesbreestraat 53 en Keizersstraat 17, op de Zeedijk herplaatst in 1995.

Even verderop is onlangs een geveltop van elders herplaatst. Links van de Chinese tempel, op nummer 118, staat sinds februari nieuwbouw met hergebruik van een prachtige rijk geornamenteerde geveltop uit 1741. De nieuwbouwgevel is in Amsterdamse stijl uitgevoerd, maar oogt door het gebruik van een moderne baksteen geenszins 'oud'. De top is van het type verhoogde lijstgevel in Lodewijk XIV-stijl en is afkomstig van de Haarlemmer Houttuinen 105.

Haarlemmer Houttuinen 105 in 1961 (Bureau Monumentenzorg)

De woonhuizen aan de Haarlemmer Houttuinen zijn in 1972 gesloopt voor de aanleg van een verkeersdoorbraak die overigens maar half uitgevoerd is: het monumentale gebouw aan de Droogbak moest ervoor wijken maar bleef uiteindelijk toch staan. Inmiddels is de Droogbak opgeknapt, zowel het gebouw als het plein ervoor. De vele woonhuismonumenten die voor deze mislukte verkeersdoorbraak moesten wijken, keerden niet terug. Eén fraaie top, jarenlang opgeslagen op de Monumentenwerf, is in de stad teruggekeerd, op de Zeedijk.

Walther Schoonenberg

(Uit: Binnenstad 188, mei 2001.)

(*) De vorige afleveringen in deze serie waren: Singel 369, in Binnenstad 176 (mei 1999), p 51; Kloveniersburgwal 56-58, in 177 (juli 1999), p. 67; Lauriergracht 136, in 178 (okt. 1999), p. 90; Nieuwe Nieuwstraat 19, in: 179 (november 1999), p. 109; Leliegracht 54, in: 180 (januari 2000), p.123; Korte Prinsengracht 6, in: 181 (maart/april 2000), pl 39; Pieter Jacobszstraat 15, in: 182 (mei/juni 2000), p. 58; Leidsegracht 106, in: 183 (juli 2000), p. 72.

[Herplaatste geveltoppen]