De Mirakelkolom staat niet meer op het Rokin

De mirakelkolom zoals deze een paar jaren voor de Wijde Kapelsteeg heeft gestaan.
Een der merkwaardigste middeleeuwse gebouwen van Amsterdam is geweest de Nieuwezijds Kapel of heilige Stede, tussen Kalverstraat, Rokin, Wijde en Enge Kapelsteeg. Gesticht in 1345 ter plaatse van het woonhuis waar een miraculeuze gebeurtenis zou hebben plaatsgevonden, werd de Kapel in 1452-’55 groter en fraaier herbouwd.

Het ‘Mirakel van Amsterdam’ trok vele bedevaartgangers, waaronder de keizers Maximiliaan en Karel V. Volgens de traditie is dit de oorzaak geweest van de keizerskroon op het stadswapen. Zeker is dat de bedevaarten een belangrijke factor hebben gevormd in de opkomst van Amsterdam. Nog steeds vindt jaarlijks in maart de Stille Omgang plaats ter ere van het Sacramentsmirakel van 1345. Na de Alteratie van 1578 werd het van zijn altaren, beelden en sieraden ontdane gebouw eerst gebruikt als paardenstal en pakhuis, en vervolgens ingericht als Hervormde Kerk.
In 1890 werd de Kapel gesloten wegens bouwvalligheid. Een felle controverse ontstond over het voornemen van het Hervormde Kerkbestuur om het waardevolle monument te slopen. Het Gemeentebestuur van Amsterdam verloor echter het proces over de eigendom en bij gebrek aan wettelijke bescherming was in 1908 de afbraak niet meer tegen te houden. Wel liet het Gemeentebestuur de gebeeldhouwde natuurstenen fragmenten opslaan met de bedoeling deze later ergens te herplaatsen. Na herhaalde verhuizingen, waarbij de kwetsbare natuursteenblokken werden beschadigd, kwamen deze terecht op het erf van de voormalige synagoge Uilenburg, samen met vele andere fragmenten van gesloopte monumenten.

De mirakelkolom, ingepakt in een ijzeren frame op een opslagterrein bij het Ventilatorgebouw van de IJ-tunnel in Amsterdam-Noord (foto: Projectbureau NZ-lijn) Detail van de ingepakte mirakelkolom
(foto: Projectbureau NZ-lijn)

De ‘kolommen van de Nieuwezijds Kapel’ zijn sinds 1908 een slepende kwestie geweest die van tijd tot tijd ook in de gemeenteraad ter sprake kwam. Het was de stichting Amsterdam Versierd die het initiatief nam voor een oplossing. Met behulp van ‘werkers met behoud van uitkering’ slaagde de beeldhouwer Hans ’t Mannetje erin uit het nog aanwezige oorspronkelijke materiaal één van de kolommen weer samen te stellen en te repareren. Dankzij de medewerking van de gemeentelijke diensten werd hiervoor een plaats gevonden in de naaste omgeving van het verdwenen monument. Uit giften van bedrijven en particuliere fondsen is het nodige bedrag bijeengebracht.
De stichting Amsterdam Versierd is van mening dat op deze wijze een zinvolle verrijking van het stadsbeeld tot stand werd gebracht; het betreft een object van grote cultuurhistorische waarde dat bovendien voor duizenden deelnemers aan de jaarlijkse Stille Omgang een emotionele betekenis heeft en een eerbewijs vormt aan de gemeentebestuurders die in een tijd zonder wettelijke monumentenbescherming het mogelijke deden om de fragmenten te behouden.
Bij de voorbereiding van de NZ-lijn, in het bijzonder van het kolossale station Rokin, stond de Mirakelkolom in de weg. De zandstenen segmenten hebben een gewant betonnen kerk gekregen en een fundering op beton/sale op de traditionele diepte van 13 meter. De kolom is solide ingepakt, losgezaagd van de fundering en vervoerd naar het opslagterrein van het projectbureau NZ-lijn. Daar ligt het kwetsbare monument van middeleeuwse devotie te wachten op mogelijke herplaatsing aan de rand van het metrostation.

Geurt Brinkgreve

Naschrift:
Uit telefonisch contact met het Projectbureau Noord/Zuidlijn in juni 2001 is gebleken dat de Mirakelkolom is weggehaald in verband met de bouw van het metrostation Rokin: de kabels moesten tijdelijk verplaatst worden naar het trottoir en dus was er geen ruimte meer voor de (fundering van) de Mirakelkolom. Het Projectbureau heeft onze vereniging toen verzekerd dat de kolom na de voltooiing van het metrostation terugkomt.
Redactie

(Uit: Binnenstad 203, december 2003.)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.