Amsterdamse gevelstenen

Amsterdams Welvaren en In De Bere Straat

Eind 2002 werd de VVAG benaderd door de familie Van Lith met het verzoek het herstel van de deurbekroning van hun pand in de Berenstraat ter hand te nemen. Het betrof het 19de eeuwse houten bovendeurstuk met de zeilende driemaster ‘Amsterdams Welvaren’.

Berenstraat 7. Het reliëf gedeeltelijk schoongemaakt. De naad bovenin met een spil opgevuld.	Het reliëf boven de deur van Berenstraat 7 na de restauratie.

Het grenenhouten reliëf verkeerde in goede staat, met slechts een brede krimpnaad in het bovendeel. Wel zat het geheel rommelig onder een dikke verflaag met een blauwige lucht en groene golven onder het schip. Na zorgvuldig afkrabben van de verf kwamen de minutieuze details van gedraaid touwwerk en kleine katrolletjes te voorschijn. In overleg met de opdrachtgevers heeft Jan Hilbers het geheel zeer terughoudend geschilderd met weglating van blauw voor de achtergrond.

Het Nederlandse schip Amsterdams Welvaren werd in 1781, tijdens de Amerikaanse vrijheidsoorlog door de Engelse marine gekaapt op verdenking van wapentransport naar Amerika. Het schip werd opgebracht naar een Ierse haven, maar verging op de Ierse kust voordat het de haven kon bereiken. De verzekeringssom werd aan de ‘nieuwe’ Engelse eigenaren uitbetaald. Een van hen, John Warder, een Quaker, wenste uit overtuiging geen voordeel te trekken uit een oorlogsvoorval, en gaf zijn aandeel van 1800 pond sterling in beheer bij een administratiekantoor, welk op zoek ging naar de Nederlandse rechthebbenden. Om een lang verhaal kort te maken: in 1828 wordt in de Berenstraat de eerste Nederlandse bewaarschool gesticht. In 1864 kreeg het schooltje de huidige neo-gotische gevel met op de top een smeedijzeren zeiljacht (d’Ailly, Historische Gids 1974). De initialen van John Warder zijn opgenomen in de deuromlijsting.

Berenstraat 7 vóór restauratie	Na restauratie

Omdat er toch een steiger voor het pand stond kon Hilbers meteen de gevelsteen hoger in de gevel restaureren. De steen was vuil en aan de zijranden en de bovenhoeken waren beschadigingen opgetreden. Bij het schoonmaken van het oppervlak trof Hilbers kleursporen aan dus een keuze voor een beschildering was vlug gemaakt. Het resultaat ziet er prachtig uit. Over de voorstelling valt weinig te zeggen, de symboliek van een aan een afgeknotte boom geketende beer met een bloem in de rechterklauw ontgaat ons voorlopig nog.
In 1949 werd de steen in de achtergevel aangetroffen en naar de voorgevel verplaatst (volgens een notitie van Alings op de achterkant van een foto in de collectie van het KOG).

Onno Boers

(Uit: Binnenstad 205, mei 2004.)