Amsterdamse gevelstenen

Winkelier Schuckart kan tevreden zijn: De 3 AKER HAMMEN zijn weer terug in hun steeg

Van de vele stegen tussen Nieuwendijk en Nieuwezijds Voorburgwal is de Dirk van Hasseltssteeg het rijkst van gevelstenen voorzien. Tellen we in de Sint Nicolaasstraat nog vier stenen, in de Dirk van Hasseltssteeg zijn het er zes. In mijn boek De Gevelstenen van Amsterdam (1992) worden er echter nog zeven beschreven.

Op Dirk van Hasseltssteeg 17 zat een fraaie steen met, naast elkaar, drie forse hammen en op de onderrand: “17 DE 3 AKER HAMMEN 39”. Het verwaarloosde pandje met deze steen viel in 1994 ten offer aan sloop en nieuwbouw ter plekke, evenals nr. 35 met de steen T WAPEN VAN MUNSTER ANNO 1715. Deze wapensteen keerde wel terug in de Dirk van Hasseltssteeg, op nummer 5 in een gereconstrueerd pand. Het reliëf was weliswaar van de dikke verflagen ontdaan, maar jammer genoeg niet in de juiste heraldische kleuren geschilderd. De steen zit trouwens wel erg hoog en is door de ver vooruitstekende puilijst bijna niet te zien.

Voor de Aker hammen was kennelijk geen plek te vinden in de nieuwbouw en de steen van bijna 1.50 meter breedte verhuisde naar het Bureau Monumentenzorg en kreeg een plek in de tuin van het Huis met de Hoofden. De afsluitende bovenplint, duidelijk een onderdeel van het geheel, is waarschijnlijk met het overige puin afgevoerd. Daar in de tuin, tussen het hoogopschietende gras, was goed te constateren in welke slechte staat de steen verkeerde. Afgezien van de alles bedekkende dikke laag witte verf, bleek duidelijk dat de dwarse breuk, al zichtbaar toen de steen nog in de gevel zat, niet zomaar een beschadiging was, maar duidelijk te wijten was aan de slechte kwaliteit van het stuk zandsteen dat in 1739 door de steenhouwer was uitgekozen.

De VVAG vond dat de tuin van het Huis met de Hoofden niet de juiste plaats voor deze steen was en heeft in overleg met het bureau in oktober 2001 besloten tot inmetseling op de huidige neutrale plek in de Dirk van Hasseltssteeg. In januari 2002 heeft de fa. Kneppers de steen opgehaald uit de tuin en naar hun atelier gebracht. De VVAG was er intussen achter gekomen dat de beoogde plek deel uitmaakte van een groot complex woningen en bedrijfsruimten in bezit/beheer bij de Kroonenberg Groep. De Kroonenberg Groep ging akkoord met de nieuwe plek, toonde zich bereid de kosten van het een en ander op zich te nemen en op 8 september 2004 kreeg de gevelsteen weer een plek in de Dirk van Hasseltssteeg.
De firma Kneppers heeft prachtig werk geleverd. De breuk werd geconsolideerd met roestvrij stalen doken en dichtgezet met restauratiemortel. De drie hammen zijn in natuurlijke kleuren geschilderd tegen een Bentheimkleurige achtergrond. De tekst met de opmerkelijke onderbrekingstekens, een liggend streepje, een punt, een schuine streep en een liggend krulletje, is met (bijna) zwart ingeschilderd en weer goed leesbaar. We denken dat de hammenwinkelier Jan Schuckart, die de steen in 1739 liet aanbrengen, tevreden kan zijn met deze terugplaatsing, die het aantal gevelstenen in de Dirk van Hasseltssteeg weer op zeven stuks brengt.

Onno Boers

(Uit: Binnenstad 208, november 2004)