Verwaarloosde panden in de binnenstad

Dingeman Coumou (GroenLinks), deelraadslid in stadsdeel Amsterdam-Centrum, heeft in samenwerking met de Bond Heemschut een notitie over verwaarloosde panden in de binnenstad ingediend (1). In deze notitie wordt een opsomming gegeven van monumentale panden in de Amsterdamse binnenstad die ernstig verwaarloosd zijn.

Rapport Verwaarloosde panden

Opvallend is dat er sinds de eerder gehouden inventarisatie in 2007 diverse ‘nieuwe’ verwaarloosde panden zijn bijgekomen. Volgens Dingeman Coumou doet het stadsdeel Centrum wel veel voor het behoud van panden, maar het moet nog beter, meer gericht op het voorkomen dat panden langdurig verwaarloosd worden. Dingeman Coumou: “Deze inventarisatie laat zien dat we er nog lang niet zijn als het gaat om het behoud van erfgoed in de binnenstad. Zeker als de Unesco de grachtengordel de status van wereldmonument toekent, zullen zij eisen dat de panden in voldoende staat van onderhoud verkeren.”

Het rapport geeft een aantal aanbevelingen, waarmee in de toekomst voorkomen zou kunnen worden dat panden sterk verwaarloosd raken:

1. Het stadsdeel brengt voor verwaarloosde panden, voor zover hiervoor nog geen bouwplannen zijn of in die gevallen, dat de bouwwerkzaamheden al langere tijd stilliggen, aanschrijvingen tot herstel en onderhoud uit.
2. Wanneer eigenaren niet meewerken, voert het stadsdeel het onderhoud zelf op kosten van de eigenaren uit.
3. Als alternatief voor aanbeveling 2 draagt het stadsdeel er zorg voor, indien eigenaren geen onderhoud willen of kunnen uitvoeren, dat instellingen, die actief betrokken zijn bij behoud en herstel in Amsterdam, deze panden overnemen.
4. Het stadsdeel zet voor de hele binnenstad een systeem op dat waarborgt dat er actief wordt geïnspecteerd, bijvoorbeeld zó dat elk pand regelmatig wordt bekeken en dat vervolgens waar nodig actie wordt ondernomen. Actie kan bestaan uit het vriendelijk benaderen van eigenaren bij kleine gebreken (om te voorkomen dat zaken uit de hand lopen) of, indien de problemen groter zijn, het aanschrijven van eigenaren.

Een schrijnend voorbeeld: Raamsteeg 6

Een van de meest schrijnende voorbeelden is Raamsteeg 6: “Na decennialange verwaarlozing zal deze rotte plek eindelijk aangepakt worden. Echter, niet zoals we dat graag gezien hadden. Omdat dit bijzondere pand al te ver is afgetakeld, is recent besloten dit rijksmonument te slopen voor nieuwbouw en slechts de voorgevel in gewijzigde vorm te herbouwen. Voorbeeld van te lang wachten voordat wordt ingegrepen?”
Gelukkig zijn niet alle geïnventariseerde panden zo slecht als Raamsteeg 6, maar dit historische pandje in een smal straatje, toont aan wat er kan gebeuren als jarenlang noodzakelijk onderhoud uitblijft en de eigenaar niet op tijd door de gemeente wordt aangeschreven. Onze vereniging heeft daar meerdere malen op aangedrongen. Stadsherstel heeft geprobeerd het huis te verwerven, maar dat is niet gelukt. Na een bod van € 200.000 werd het pandje aan een voorbijganger onderhands voor een ton meer verkocht. Die verkocht het voor € 450.000 door aan een projectontwikelaar. Binnenkort wordt een sloopvergunning afgegeven en mag het gedeeltelijk zeventiende-eeuwse pand, zwaar aangetast door zwam en houtrot, worden afgebroken.

Overigens is het niet de eerste keer dat er in Amsterdam een lijst van bedreigde monumenten wordt opgesteld. De vorige opsomming dateert van 1984 (2). Op deze lijst, aangevuld in 1989 en 1990, stonden 168 bedreigde monumenten. De lijst is een tijdje bijgehouden en daarna door de gemeente vergeten. Het zou een goed idee zijn als het stadsdeel weer een dergelijke lijst zou opstellen zodat de deelraad van tijd tot tijd op de hoogte kan worden gebracht en de voortgang kan worden gecontroleerd. Een extra inspanning is nodig, zeker in tijden van economische crisis. Voorkomen moet worden dat – net als in 1984 overigens – het restauratievolume terugvalt.

Walther Schoonenberg

Voetnoten:
(1) GroenLinks / Bond Heemschut, Eindrapport verwaarloosde panden in de binnenstad (juni 2009).
(2) Zie: Jan Dekkers, Bedreigde Monumenten in Amsterdam, in: De Lamp 88/89 (december 1984).

(Uit: Binnenstad 235, augustus 2009)