Roeterseiland

De UvA heeft ambitieuze plannen voor het Roeterseiland ontwikkeld, waarvoor, na de transformatie van de voormalige diamantslijperij aan de Nieuwe Achtergracht, nu ook het gebouwencomplex van architect N.J.J. Gawronski (1960-1965), Roetersstraat 15 en Nieuwe Achtergracht 127, een gedaanteverwisseling zal ondergaan.
Het Roeterseilandcomplex van de UvA

Het voormalig Mathematisch Instituut en Sterrenkundig Instituut (Gebouw A) en de chemische laboratoriumvleugel over de Nieuwe Achtergracht (Gebouw B/C) zijn onderdeel van het nooit voltooide masterplan voor het Roeterseiland, vervaardigd door de afdeling Stadsontwikkeling van Publieke Werken, waarvoor met name ir. G.S. Nassuth verantwoordelijk was. Hoewel Amsterdam nooit is warmgelopen voor dit complex, is het toch buitengewoon jammer dat het zal verdwijnen.
In een bespreking in het vaktijdschrift Bouw werd in 1965 de essentie van het toen nieuwe complex samengevat: ‘het nieuwe silhouet, kenmerkend voor dit wetenschappelijke centrum van de universiteit van Amsterdam, zal niet een in zichzelf gekeerde, maar een essentiële eenheid met het stadslichaam moeten kunnen vormen’. Dat is het, zoals de geschiedenis leert, niet geworden, maar in vrijwel gelijke bewoordingen probeert men de huidige verbouwingsplannen te slijten: ‘het Roeterseiland wordt [...] een stedelijke en gevarieerde universitaire locatie met een levendige openbare ruimte die aansluit op de omgeving’. Daar is uiteraard niets op tegen, maar tegen de wijze waarop men dat meent vorm te moeten geven wel. Gekozen wordt voor een modieus jasje om de bestaande gebouwen. De presentatietekeningen die bij het ontwerp zijn geleverd doen het ergste vrezen: een gevelbekleding in overwegend donkere tinten, waarvan de vormgeving een hoog déja-vu gehalte heeft. Terwijl de bestaande gebouwen zijn opgetrokken in overwegend lichte kleuren, die veelal op fraaie wijze opgaan in de vaak grijze luchten boven Amsterdam, zal de voorgestelde donkere gevelbekleding er toe leiden dat de gebouwen zich pregnanter dan thans in het stadssilhouet zullen manifesteren.
Voorts wordt voorgesteld de overbouwing over de Nieuwe Achtergracht gedeeltelijk te slopen, met de bedoeling om ter plaatse een aantrekkelijker verblijfsklimaat te scheppen. Deze overbouwing vormt thans een effectieve stedenbouwkundige afsluiting van de Nieuwe Achtergracht. Daarmee doorbreekt deze op treffende wijze de monotonie die samenhangt met de lengte van deze gracht, terwijl tegelijkertijd het in architectonisch en stedenbouwkundig opzicht minder interessante oostelijke gedeelte van de Nieuwe Achtergracht, vanuit de Roetersstraat gezien, aan het zicht wordt onttrokken. Een dergelijke overbouwing van een gracht is in Amsterdam uniek. Dat de onderdoorgang momenteel weinig aantrekkelijk is komt doordat het thans letterlijk een dode hoek is. De op deze plaats geprojecteerde representatieve entree is een enorme verbetering, die een positieve uitstraling zal hebben op de directe omgeving. De voorgestelde vergroting van de onderdoorgang wordt daardoor feitelijk grotendeels overbodig. Een zeer beperkte vergroting van de onderdoorgang kan zowel de leefbaarheid op straatniveau verbeteren als de schaal en leesbaarheid van de architectuur intact houden.
De modernistische iconen uit de jaren zestig en zeventig zijn inmiddels vrijwel alle geveld. Het is daarom bijzonder jammer dat nu een van de laatste grote, beeldbepalende complexen uit dit tijdperk onherstelbaar zal worden aangetast. Bovendien is het Roeterseilandcomplex, na de sloop van het Wibauthuis en het voormalige hoofdkantoor van de Gemeentewaterleidingen, een van de laatste resterende hoofdwerken uit het oeuvre van Gawronski. Hoewel niet geliefd, betekent de sloop van deze gebouwen in architectuurhistorisch en cultuurhistorisch opzicht echter wel een gevoelig verlies.

David Mulder

(Uit: Binnenstad 241, augustus 2010)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.