Amsterdamse gevelstenen

Gevelsteen D LIEFDE Ao 1661

Gouwenaarsteeg 13

In de Gouwenaarsteeg, een van de smalle stegen aflopend van de Nieuwendijk naar de Stroomarkt, staat op nummer 13 een onopvallende trapgevel. Door de geringe breedte van de steeg is nauwelijks te zien dat boven de hoge houten onderpui een gevelsteen zit met een vrouwenfiguur in een nisvormige omlijsting.

Tot voor kort was deze steen bedekt door een dikke laag hier en daar afbrokkelende beige verf, waardoor enorm detailverlies was opgetreden; met moeite waren de drie kinderen die de vrouw vergezelden te onderscheiden en het onderschrift ‘D LIEFDE Ao 1661’ was vrijwel onleesbaar. Na verwijdering van de verflagen kwam een verrassend gaaf stukje beeldhouwwerk tevoorschijn, gehakt door een vaardige beeldhouwer die een prent van Jacob Matham, naar een tekening van Hendrick Goltzius (1558-1618), als voorbeeld had genomen. De elegante maniëristische pose van de figuur, de stand van de voeten, de houding van de armen en vooral de plooival van haar gewaad zijn direct van de prent overgenomen. Het kind aan de borst en het jongetje links zijn ook aan de prent ontleend, maar het groepje van twee kinderen rechts heeft de beeldhouwer vervangen door een bloot knaapje met een windmolentje. Een staande vrouw met drie kinderen geldt als klassieke uitbeelding van de CARITAS, de naastenliefde, de liefdadigheid en de zorg voor de naaste.

Van Peter Prins, werkzaam bij Stadsherstel, dat Gouwenaarssteeg 13 in eigendom heeft, vernamen wij dat een zekere Michael Schroten het huis in 1642 had gekocht van Lambertge Lamberts, weduwe van de korenmeter Herman Jansz. voor de prijs van 1000 gulden. In 1647 werd deze Schroten als eigenaar nog aangeslagen voor 5,11 gulden, maar in 1661 werd dit bedrag verhoogd tot 17,10 gulden. Zeer waarschijnlijk heeft deze forse verhoging van de verpondingaanslag te maken met een in 1660 begonnen en in 1661 voltooide verbouwing van het pand. Gezien het jaartal op de gevelsteen kunnen we ervan uitgaan dat deze in 1661 werd aangebracht.
Kennelijk zijn in de loop der tijd de twee vensters van de eerste verdieping een keer verlaagd, de gevelsteen bleef wel gehandhaafd maar de twee bovenhoeken van de steen zijn hierbij aangepast. Over de verdere bouw- en bewoningsgeschiedenis van het pand is weinig bekend. In de negentiende eeuw woonden er o.a. de zeilmaker T.J. Kraaij, de baker weduwe G. Dalleman en schildersknecht J. Vrijling. In 1973 werd het pand aangekocht door Stadsherstel.
Nadat de VVAG enige tijd geleden Stadsherstel benaderde over de restauratie van de gevelsteen kon Wil Abels in augustus 2010, vanaf zijn speciale ladder de steen schoonmaken, impregneren en aan de hand van de aangetroffen kleurresten polychromeren. Bij het schoonmaken van de steen kwamen er diverse sporen rode verf op het gewaad van de vrouw tevoorschijn, hetgeen niet verwonderlijk is want de Caritas is volgens de Iconologia van Cesare Ripa in het rood gekleed.

Onno Boers

Foto’s: Pancras van der Vlist

(Uit: Binnenstad 245, maart 2011)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.