Het einde van de Werkgroep Waakhond?

De invoering van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) op 1 oktober 2010 heeft, zoals in het afgelopen jaar gebleken is, geleid tot een drastische inperking van de mogelijkheid van de Werkgroep Waakhond van de VVAB om invloed uit te oefenen op bouwaanvragen. De Wabo, bedoeld om de vergunningprocedure te uniformeren en de regelgeving te vereenvoudigen, heeft ook als doel de vergunningenprocedure aanzienlijk te verkorten. In de reguliere procedure moet het Dagelijks Bestuur (DB) van het Stadsdeel binnen acht weken een beslissing nemen op een ingekomen bouwaanvrage, voor complexere zaken geldt de uitgebreide procedure waarvoor een beslistermijn van zes maanden geldt. Beide procedures kunnen eenmaal met zes weken worden verlengd. Bovendien is er sprake van een fatale termijn, wat betekent dat als het besluit niet binnen de daarvoor geldende termijn is genomen, de vergunning van rechtswege wordt verleend. De mogelijkheid tot het indienen van zienswijzen is daarbij tot een minimum beperkt. Alleen in geval van gecompliceerde aanvragen, waarvoor een ontwerp-besluit genomen en gepubliceerd wordt, is het indienen van een zienswijze nog mogelijk. In vrijwel alle gevallen zal eerst het besluit van het DB afgewacht moeten worden. Na een besluit van het DB hebben belanghebbenden nog maar één mogelijkheid tot het kenbaar maken van bezwaar, waarna eventueel de beroepsprocedure in werking gesteld kan worden. Voor de Werkgroep Waakhond heeft dat er in de praktijk toe geleid dat de effectiviteit van de werkgroep tot bijna nul is gereduceerd. Immers, wanneer een besluit ter visie wordt gelegd, is het bouwplan waarop het betrekking heeft alle adviserende instanties zoals de Welstandscommissie reeds gepasseerd. Het is dan bijzonder moeilijk om daar nog iets aan te veranderen. In het verleden werden ingediende zienswijzen van de VVAB en burgers betrokken bij de beoordeling door de Welstandscommissie en het besluit van het Dagelijks Bestuur, dit is dus niet langer het geval. Bovendien is het aantekenen van bezwaar op een besluit van het DB een zwaar middel, waartoe de werkgroep niet bevoegd is. Wel kan de werkgroep het bestuur van de VVAB adviseren een bezwaarschrift in te dienen. Deze gang van zaken is door de Waakhonden echter nog niet in de praktijk gebracht. Nadeel van deze weg is dat het DB met het besluit ook een standpunt heeft ingenomen hetgeen in de hand werkt dat het DB in de fase van bezwaar niet méér doet dan het verdedigen van dit standpunt. Een vruchtbare gedachtewisseling over de kwaliteiten van een bouwplan of het ontbreken ervan, is dan niet meer mogelijk.

De wijze van publicatie van de bouwaanvragen door het Stadsdeel is sinds de invoering van de Wabo niet veranderd. Wel hebben de gepubliceerde categorieën van aanvragen een andere juridische status. De lijst van nieuw ingediende aanvragen, die de werkgroep tot 1 oktober 2010 placht te bekijken en die eventueel tot het schrijven van zienswijzen aanleiding gaf, is nu nog slechts een ‘kennisgeving van het voornemen tot het nemen van een besluit zoals bedoeld in artikel 4:8 van de Algemene Wet Bestuursrecht’. Het is dan ook de lijst van besluiten die de Waakhonden tegenwoordig aandachtig spellen. Wanneer daarin een aanvraag voorkomt die aanleiding geeft tot het formuleren van een bezwaar adviseren de Waakhonden het bestuur van de VVAB, dat er dan wel of niet toe overgaat ook daadwerkelijk een bezwaarschrift in te dienen. Het is echter ook zaak de lijst van nieuw ingediende aanvragen aandachtig te bekijken – de daarin voorkomende adressen kunnen reden zijn om bij het Stadsdeel te informeren naar de exacte aard der voorgenomen werkzaamheden. Ook is het een optie om aanwezig te zijn bij de zittingen van de Commissie voor Welstand en Monumenten. Dit stuit echter op het overwegende bezwaar dat de leden van de werkgroep op dat moment nog niet inhoudelijk kennis hebben kunnen nemen van de inhoud van de te bespreken bouwplannen, waardoor het formuleren van bedenkingen vrijwel onmogelijk is. Een recente casus is de op handen zijnde transformatie van het C&A-gebouw op het Damrak. De bouwaanvraag is nog niet ingediend, maar het bouwplan is inmiddels wel besproken in de Commissie voor Welstand en Monumenten. In dat specifieke geval probeert de VVAB een gesprek met opdrachtgever en architecten te entameren.

De voornaamste taak van de Werkgroep Waakhond, het indienen van zienswijzen op nieuw ingediende bouwplannen is, zoals hierboven is uiteengezet, vrijwel onmogelijk geworden. Het is dan ook serieus de vraag of, en zo ja in welke vorm, de Werkgroep haar activiteiten in het nieuwe jaar zal kunnen voortzetten.

David Mulder

(Uit: Binnenstad 254/255, november/december 2012)