Van een sociaal democratisch naar een neoliberaal woonbeleid

Reactie op conceptbestemmingsplan Sluisbuurt

In een reactie op het conceptbestemmingsplan Sluisbuurt maakt de VVAB bezwaar tegen de hoogbouwplannen op het Zeeburgereiland. De vereniging betoogt dat hoogbouw niet nodig is om de gewenste hoeveelheid woningen en dichtheid te realiseren. De noodzaak van zoveel hoogbouw is niet aangetoond. Hoogbouw leidt bovendien tot een onnodig hoge prijs per vierkante meter woonoppervlak waardoor hoogbouw ongeschikt is voor betaalbare woningen. En is ook ongewenst vanwege de visuele impact op de bestaande stad en omgeving.

Artist impression van Sluisbuurt

Voor de hoogbouw is geen noodzaak. Het gemeenteplan heeft een ideologisch uitgangspunt: men wil de stad een totaal ander silhouet geven vanuit het idee dat alleen hoogbouwsteden 'echte' wereldsteden zijn. VVAB betreurt het dat de gemeente met deze stadsuitbreiding twee belangrijke kenmerken van de stedenbouwkundige traditie van Amsterdam laat varen, namelijk dat de hoogbouw in de uitbreidingsgebieden beperkt blijft tot accenten en dat de groene scheggen en landelijk Noord in tact worden gelaten in overeenstemming met het Algemeen Uitbreidingsplan Amsterdam (AUP). Het plan is ook in strijd met de Structuurvisie, waar hoogbouw in perifere gebieden de ruimte krijgt maar groene gebieden worden gerespecteerd. Wat dat betreft kan, schrijft de VVAB, het plan voor de Sluisbuurt als een harde trendbeuk worden gekarakteriseerd.

Sluisbuurt gezien vanuit Waterland. Beelden uit de Hoogte Effectrapportage

De beoogde superhoogbouw is voor Amsterdam ongekend en daarmee grensoverschrijdend. In de Hoogbouwvisie wordt hoogbouw gerelateerd aan de gemiddelde bouwhoogte van de binnenstad van 22,5 m. Volgens de gangbare definities bestaat het gemeenteplan uit 7 middelhoogbouw- (22,5-30 m), 14 hoogbouw- (30-60 m) en 10 superhoogbouwtorens (hoger dan 60 m), totaal 32 hoogbouwtorens met een gemiddelde bouwhoogte van ca. 60 m. De strijdigheid met de Hoogbouwvisie maakt dit beleidsdocument tot een dode letter. Voor de verdere stedenbouwkundige ontwikkeling van Amsterdam betekent het plan voor Sluisbuurt een ingrijpende trendbreuk: het einde van een tijdperk. Waren we tot nu toe altijd voorzichtig als het om hoogbouw ging; met Sluisbuurt begint een totaal andere aanpak. Wat blijft er dan nog over van het eigen karakter van onze stad, de genius loci? Zijn we dan vergeten dat het specifieke kleinschalige karakter, met 'eyes on the street', de basis vormt van het succes van Amsterdam als geliefde woon- en werkstad voor iedereen?

De VVAB waarschuwt in haar zienswijze ook voor de financiële risico's. Het gemeenteplan kan namelijk alleen worden gerealiseerd door de dure woningen in de hoogbouw te subsidiëren, bijvoorbeeld door de grondprijs te verlagen, welke verlaging dan bovenop de verlaging van de grondprijs komt die gebruikelijk is bij sociale woningbouw. De gemeenschap draait zodoende op voor de kosten van de ideologische wens om Amsterdam een totaal andere silhouet te geven. Vroeger werden alleen sociale woningen gesubsidieerd. Het betekent een trendbreuk, schrijft de VVAB, van een sociaal democratisch naar een neoliberaal woonbeleid, wat niet de bedoeling kan zijn van het nieuwe college.

Nu de tervisielegging van het conceptbestemmingsplan achter de rug is, zal het definitieve bestemmingsplan in de gemeenteraad moeten worden vastgesteld. De VVAB verzoekt de gemeenteraad het bestemmingsplan te herzien, respectievelijk de hoogbouw terug te brengen tot acceptabele proporties. Mocht de gemeenteraad het bestemmingsplan ongewijzigd vaststellen, overweegt de VVAB formeel bezwaar aan te tekenen. De vereniging is gelet op haar statuten belanghebbend bij stedenbouwkundige ontwikkelingen binnen de gemeentegrens van Amsterdam. De vereniging heeft bovendien een sterke eigen traditie op dit gebied. Zij is in de jaren zeventig voortgekomen uit de strijd over de toekomstige ontwikkeling van de gehele stad, waarvan de binnenstad de kern en inspiratiebron vormt.

Bovenstaande is een samenvatting van onze zienswijze. De volledige tekst treft u hier aan:
[Zienswijze] (PDF-bestand)

Een greep uit de vele kritische artikelen in de media over Sluisbuurt:
- Maxime Smit, Architect Sjoerd Soeters: Bij hoogbouw blijven mensen binnen, Het Parool, 26 maart 2016
- Bernard Hulsman, Hoogbouw in Amsterdam. Geef mij maar Amsterdam, dat is mooier dan Dubai, NRC, 24 maart 2017
- Lodewijk Brunt, Het Vancouverisme heeft nu ook Amsterdam bereikt, Het Parool, 7 mei 2017
- Bernard Hulsman, Deprimerende lomperik en een Dikke Bertha, NRC, 17 juni 2017
- Interview met Sjoerd Soeters, Binnenstad 281 (mei/juni 2017)
- Petra Brouwer, Sluisbuurt vernietigt de ervaring van Landelijk Noord, Het Parool, 26 september 2017
- Floor Milikowski, Onderzoek. Toronto aan het IJ. 'Zijn we vergeten wie we zijn?', De Groene Amsterdammer, 24 januari 2018

Enkele belangrijke Engelstalige artikelen:
- Simon Jenkins, Skyscrapers wreck cities - yet still Britain builds them, The Guardian, 29 mei 2018
- Bloomingrock, 7 Reasons Why High-Rises Kill Livability, Smart Cities Dive

(WS, 5/6/2018)