Raad van State buigt zich over bestemmingsplan Sluisbuurt

Op woensdag 21 augustus 2019 boog de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State zich over het bestemmingsplan Sluisbuurt. Een tweetal erfgoedorganisaties, de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB) en de Stichting Monumenten Amsterdam Noord (SMAN) en zes bewonersgroepen hadden daartegen beroep aangetekend.

Artist impression van Sluisbuurt

De zitting duurde vrijwel de gehele dag. Alle beroepsgronden, van zichtbaarheid vanuit het UNESCO Werelderfgoed, de gevolgen voor Waterland en de beschermde dorpsgezichten, stedenbouwkundige aspecten als de nadelen van hoogbouw zoals windhinder, te dure woningen, etc. kwamen uitvoerig aan bod.

De VVAB werd vertegenwoordigd door Walther Schoonenberg, de SMAN door Bonny Alberts. Van de bewonersgroepen was ondermeer Saar Boerlage aanwezig. Via de telefoon nam ook architect Sjoerd Soeters deel aan de zitting. Toen er werd gesproken over zijn alternatieve plan kon hij via SMS reageren op enkele vragen, bijvoorbeeld over de plaats van de hogeschool in zijn plan.

Nieuwe stukken

De VVAB had voorafgaand aan de zitting twee nieuwe stukken ingediend: een brief van Sjoerd Soeters en een onderzoek naar de zichtbaarheid van de twee hoogste torens vanuit het UNESCO Werelderfgoed door technisch bureau Van der Weijden.

Sjoerd Soeters schrijft in zijn brief dat de bouwprijzen na de crisis sterk zijn gestegen en dat gebouwen hoger dan ca. 50 meter duurder worden naarmate ze hoger zijn. Bovendien "heeft de brandweer nog deze week een communiqué uitgebracht waarin gewaarschuwd wordt tegen het voornemen om steeds hogere torens te bouwen: 'onze ladders gaan tot 30 meter en daarboven zullen we de brand van binnenuit moeten bestrijden; neem in elk geval 10% extra bouwkosten op voor de te nemen veiligheidsvoorzieningen binnen de gebouwen: brandweerliften, extra brandisolatie, sprinklerinstallaties, etc.' De torens, of ze nu 100, 120 of 135 meter hoog zijn, vormen dus de duurste categorie en zijn daarmee alleen geschikt voor de vrije sector, tenzij de gemeente Amsterdam de dure bouwvorm voor de categorieën sociaal en midden mogelijk gaat maken middels het schuiven met belastinggeld in de vorm van forse subsidies. Het ligt daarom voor de hand dat 'duur' in de hoge gebouwen terecht zal komen en 'goedkoop' of 'minder duur' eronder in de schaduw en in de windhinder, waarmee het model voor de Sluisbuurt de eerste wijk zal zijn waar de segregatie tussen bewoners met een verschillende sociaal-economische achtergrond niet als een problematische maatschappelijke ontwikkeling wordt gezien en aldus bestreden, maar waarin die segregatie meteen ook in gebouwde vorm wordt neergezet."

Sjoerd Soeters had een alternatief plan gemaakt dat door de VVAB als onafhankelijke contraexpertise was ingediend. Uit dat plan blijkt dat de aantallen woningen en de dichtheid zijn te realiseren zonder de superhoogbouw. De Raad van State gaat kijken naar het alternatieve plan van Soeters en naar de vraag of de gemeente wel een goede afweging heeft gemaakt tussen het eigen en het alternatieve plan.

UNESCO

Afbeelding uit onderzoek Van der Weijden

Uitvoerig stond de Raad van State stil bij de wijze waarop Amsterdam heeft onderzocht of de hoogbouw schade kan toebrengen aan het UNESCO Werelderfgoed. Uit het onderzoek Van der Weijden bleek dat er ernstig rekening mee moet worden gehouden dat de zichtbaarheid van de hoogste torens vanaf de Heren- en Keizersgracht groter en dramatischer zal zijn dan de gemeente dat doet voorstellen in haar Hoogte Effect Rapportage (HER). Bovendien toonde het onderzoek Van der Wijden aan dat het gemeentelijk onderzoek onbetrouwbaar is: "De huidige HER biedt te weinig inzicht in de gebruikte methode, data en modelparameters en is daarmee niet transparant en verifieerbaar." Bovendien geven "de fotomontages met hun grijze wolkenluchten een vertekend beeld waarin de visuele impact wordt gereduceerd".

De VVAB toonde aan dat de gemeente zich niet aan zijn verplichtingen ten aanzien van de UNESCO heeft gehouden, doordat zij niet de informatie heeft verstrekt op basis waarvan de UNESCO een oordeel kan vellen en bovendien heeft zij dat oordeel niet afgewacht. De Raad van State vroeg zich af of de gemeente wel voldoende contact met UNESCO heeft gehad. De advocaat van de gemeente verschool zich achter het argument dat zij alleen contact hoeft te hebben met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed die hier namens UNESCO zou optreden.

Beroepsgronden

De VVAB bracht in dat het bestemmingsplan in strijd is met de door de gemeente vastgestelde structuurvisie en ook met de hoogbouwvisie, wat ook niet door de gemeente werd ontkend. De gemeente mag afwijken van haar eigen beleid, maar moet dat dan wel goed onderbouwen. Volgens de VVAB is die afwijking niet goed onderbouwd. Er is niet overtuigend aangetoond dat de hoogbouw nodig is voor het realiseren van de gewenste aantallen woningen en dichtheid. De hoogbouw is niet alleen niet nodig, maar ook ongewenst: de impact op de bestaande stedenbouwkundige en landschappelijke kwaliteiten is te groot. Dit nog los van alle andere bezwaren die er aan deze stedenbouw kleven. Er is kortom geen goede afweging gemaakt. Het afwijken van het bestaande beleid is niet goed onderbouwd.

In zijn slotwoord zei Walther Schoonenberg namens de VVAB dat de Raad van State een historisch vonnis gaat vellen: "Uw uitspraak bepaalt of Amsterdam zijn eigen karakter behoudt of op Vancouver gaat lijken. Elk stadsdeel zijn eigen hoogbouwwijk, dat is wat dreigt, wanneer het zo gemakkelijk is om van de structuurvisie af te wijken".

Uitspraak over zes, mogelijk twaalf, weken.

Eerder bericht:
[Beroep tegen bestemmingsplan Sluisbuurt] (15 februari 2019)

[Brief Sjoerd Soeters] (PDF-bestand)
[Onderzoek Van der Weijden] (PDF-bestand)

(WS, 22/8/2019)