Bouwvergunningen

Ontwerp voor Bloemgracht 10. "Passend in het stadsbeeld" volgens de Schoonheidscommissie.

Bloemgracht 10

Voor het hoekterrein Bloemgracht-Eerste Leliedwarsstraat werd in juni jl. een bouwvergunning aangevraagd. Onze vereniging schreef hierover aan Burgemeester en Wethouders: "Op zichzelf is het verheugend dat het gemeentelijke trafo-gebouwtje dat deze in het oog lopende plek ontsiert, zal worden vervangen door een huis, waarvan het volume en de indeling van de raamopeningen niet afwijken van hetgeen in de Jordaan gangbaar is. Het bevreemdt ons echter in hoge mate dat, naast de fraaie klokgevel van Bloemgracht 8, het ontwerp een gevelbekroning toont, welke geen affiniteit heeft met de belendingen, en slechts verklaarbaar is uit de wens om ten koste van de omgeving op te vallen.

Een dergelijk streven hoort thuis in de wereld van mode en reclame, doch niet in het te beschermen stadsgezicht Amsterdam binnen de Singelgracht... Waarom, zo vragen wij ons af, wordt bij bouwprojecten die een enkel huis betreffen, in het bijzonder op hoeken tussen een straat en een gracht, niet als nadere eis gesteld dat daar gebruik wordt gemaakt van de voorraad gebeeldhouwde gevelornamenten, welke door het Bureau Monumentenzorg ten behoeve van herplaatsing wordt beheerd?"
Op 18 augustus behandelde de hoorcommissie Bouwplannen de negen schriftelijke bedenkingen. De notulen vermelden: "De heer G. Brinkgreve (Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad) laat zich negatief uit over het uiterlijk van het te bouwen plan, met name richt zich zijn bezwaar tot de moderne geveltop... De heer W.H.M. Butzelaar (architect) is zich bewust van de historische context en vindt dat op dit soort lokaties een passende invulling moet komen... De heer Brinkgreve heeft over het 'passende bouwplan' andere gedachten dan de heer Butzelaar."
Voor de bouwvergunning moest ook een verklaring van geen bezwaar aan Gedeputeerde Staten worden gevraagd. In de desbetreffende brief d.d. 4 oktober staat te lezen: "Reactie van ons college t.a.v. de ingediende bedenkingen. Inzake de welstand van het op te richten gebouw is advies gevraagd aan de Welstandscommissie en de Monumentencommissie. Beide bij uitstek deskundige commissies hebben positief geadviseerd, welk advies wij hebben overgenomen." De bouwvergunning is inmiddels verleend. Wij tekenen hierbij aan dat de voorschriften bij het vigerende bestemmingsplan-Jordaan de bepaling inhouden dat "nadere eisen kunnen worden gesteld inzake de vorm, de indeling, de constructie en het materiaalgebruik van gevels... ten einde een uit historisch-esthetische motieven gewenste aansluiting te krijgen bij gevels in de naaste omgeving". Burgemeester en Wethouders hadden dus de eis kunnen stellen de gevelbekroning te doen aansluiten bij de buurman, maar zij verschuilen zich achter door henzelf benoemde adviescommissies. Wanneer de Monumentencommissie een enkele keer de moed opbrengt een "onaanvaardbaar" te laten horen, zoals bij "De Kolk", dan gaat zo'n advies de prullemand in.
Zo verloedert het stadsbeeld door gebouwde kermisgrappen!

De Vendex-toren. "Passend in het stadsbeeld".

Vendex-toren

Ernstiger nog is het geval van de uitzichttoren boven de Vendex-driehoek. Dit onderdeel van het omvangrijke project werd aanvankelijk door de Schoonheidscommissie vastgehouden voor nader beraad. Begin november lag de nadere uitwerking ter inzage. Er waren enkele kleine wijzigingen aangebracht; de huid van het gevaarte wordt zilvergrijs in plaats van groen getint glas. Mede namens het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap, Amstelodamum en Heemschut schreef onze vereniging aan Burgemeester en Wethouders: "... De ter inzage gelegde tekeningen geven duidelijker nog dan tevoren een indruk van het effect dat de geprojecteerde toren zal krijgen in het stadsbeeld. De hoogte daarvan wordt 35 m, even hoog als het haantje op de Munttoren. De fijn gedetailleerde torenbekroning door Hendrick de Keyser zal visueel verpletterd worden door de lompe massa van deze volstrekt overbodige aanslag op de monumentale waarden van de Amsterdamse binnenstad."

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 155, dec. 1995)