Leidsegracht 44

De Leidsegracht even zijde tussen Keizersgracht en Prinsengracht wordt gedomineerd door een gave rij zeventiende eeuwse gevels, Leidsegracht 42-56, gebouwd omstreeks 1685. Een dissonant daarin was Leidsegracht 44 met een geveltje in Amsterdamse School-stijl uit de jaren '20. Elders zou het geveltje met de erker een aanwinst voor het stadsbeeld zijn, maar niet op deze plek op de Leidsegracht.

Oude toestand Leidsegracht 44

Dat waren de gedachten van de heer A.G. van Riet (63) toen hij zag dat het in slechte staat verkerende pandje te koop was. Deze “liefhebber-belegger” (zoals hij zichzelf noemt) woont in de buurt en vatte het plan op het pandje te slopen en te vervangen door een reconstructie van het zeventiende eeuwse huis dat op deze plaats heeft gestaan.

De heer van Riet: “De Amsterdamse binnenstad is één van de mooiste stadskernen van de wereld. Die binnenstad heeft zulke mooie huizen, huizen die ook duidelijk herkenbaar zijn als Amsterdamse huizen. Helaas worden er veel gebouwen neergezet die nergens op slaan. Hier op de Leidsegracht staan allemaal schitterende panden, maar dat ene pandje hoort er niet tussen. Het is tegenwoordig mogelijk om oude gevels terug te restaureren.”

Hij kocht het pandje, waarin zich twee huurwoningen bevonden, in 1994 en schakelde architect Pehleman van architectenbureau Klein uit Wormerveer in om een herbouwplan te maken en de benodigde vergunningen binnen te halen. In de nieuwbouw zou een woning voor de heer van Riet zelf worden gerealiseerd plus twee bovenwoningen die verhuurd gaan worden. Het uitplaatsen van de bewoners duurde twee jaar, waarna in januari 1999 de sloop kon beginnen. Er was eerder sprake van demontage dan sloop, omdat de belendende panden erg kwetsbaar zijn. Tijdens de sloop bleek dat het pand niet alleen verrot was, maar ook ernstig verzakt. Het pandje uit 1926 was bouwtechnisch niet alleen in een slechte staat, maar ook nog eens op de funderingen van het oorspronkelijke zeventiende eeuwse huisje gebouwd!

Ontwerptekening Leidsegracht 44

Op een oude foto uit het Gemeentearchief trof de heer Pehlemann een zeventiende eeuwse klokgevel aan, een gevel van hetzelfde type als de klokgevel aan de overzijde van de gracht, Leidsegracht 37, eveneens met driehoekige vlieringraampjes. Leidsegracht 44 brandde in 1920 af, waarna omstreeks 1926 het pandje in Amsterdamse School-stijl werd gebouwd. Met deze gegevens ging architect Pehlemann naar het Bureau Monumentenzorg. Daar was men niet alleen enthousiast over het herbouwplan (zolang er maar geen subsidie voor werd gevraagd), maar men kon zelfs een passende top ter beschikking stellen (voor een symbolisch bedrag): de eveneens uit circa 1685 stammende klokgeveltop met fruit- en trosmotieven, van Zwanenburgstraat 10, een pand dat voor de bouw van de Stopera is gesloopt. De top zal naar verwachting eind dit jaar op de herbouwde gevel worden geplaatst. Ontbrekende delen worden nagemaakt. Dit geldt ook voor de te herbouwen hoge stoep, hetgeen een minstens zo belangrijke upgrading van de gevelwand is. Rond de eeuwwisseling zal de fraaie gevelwand van de Leidsegracht weer zijn aangeheeld.

Walther Schoonenberg

(Uit: Binnenstad 175, maart 1999)

[Herplaatste geveltoppen]