Jack Cohen: "Binnenstad eist doortastendheid."

In 1966 kocht Jack Cohen een fotozaak in de Damstraat. Hij zag dat het fout ging in de binnenstad. De fotozaak deed hij van de hand en hij begon puin te ruimen. Eerst op de Zeedijk, waar zijn NV Zeedijk opmerkelijke successen boekte, tegen de verloedering. Dat werk zit er bijna op. Andere uitdagingen wachten. Een gesprek met een binnenstad-bemoeial.

Jack Cohen (65) omschrijft zichzelf als een gestoorde bemoeial en een drammer. Amsterdam profiteert er flink van. Mede dankzij hem is de Zeedijk bijvoorbeeld een straat geworden, waar een Amsterdammer trots op kan zijn. Het werk daar is bijna klaar. Op verzoek van het gemeentebestuur gaat Cohen zich binnenkort bemoeien met een verloederd deel van de Nieuwendijk en een deel van het wallengebied. Hij zal er met dezelfde methodiek aan de gang gaan als bij de Zeedijk.

In 1970 was Cohen nog eigenaar van de fotozaak Addison in de Damstraat. Het wijkcentrum d'Oude Stadt vroeg hem, in de werkgroep veiligheid te komen. Hij werd voorzitter. "Op de Zeedijk was het toen een puinhoop, de politie stond er machteloos. Ik vond dat de gemeente er alleen weer greep op kon krijgen als ze daar zoveel mogelijk panden zou opkopen." Omdat het bij Cohen nooit bij ideeën blijft en hij ze ook wil uitvoeren, richtte hij samen met het wijkcentrum en de ondernemersvereniging Amsterdam City de NV Zeedijk op. Bij een paar banken kletste hij een paar miljoen gulden los en ook de gemeente Amsterdam stapte in het project. "Ze hadden daar in het begin eigenlijk een frisse tegenzin om mee te doen, de enige die echt wilde was wethouder Heerma. Jan Schaefer vond het maar niets, hij wilde geen geld uit het stadsvernieuwingsfonds in het project stoppen . Maar ik ben een slecht mens. Ik zei tegen Schaefer dat als hij niet mee zou doen, ik naar 'Het Parool' zou lopen om te vertellen dat de wethouder stadsvernieuwing de Zeedijk niet wilde redden. Later werkte Jan volop mee en werd hij een stuwende kracht." De NV Zeedijk bestond uit een part-time secretaresse plus de gepensioneerde directeur van Bouw- en Woningtoezicht Jan Nieuwenweg en Cohen. 'Niet ouwehoeren, maar doen', was hun leuze en het werkte. Het ene pand na het andere werd opgekocht, de krotten werden verbouwd en daarna verhuurd aan geselecteerde winkeliers en aan woningzoekenden. De NV is nu, na twaalf jaar, winstgevend, de Zeedijk is een aantrekkelijke straat geworden en de drugshandel is er vrijwel onder controle. Jack Cohen: "Maar je moet de druk op de ketel houden; als je niet uitkijkt slaat de drugshandel weer toe. Je moet ze geen millimeter ruimte geven,je moet alert zijn dat winkels niet ondershands van huurder verwisselen, je moet de Zeedijk veilig stellen. We gaan nu de omliggende straten aanpakken, zoals de Molensteeg, die een besmettingsgevaar blijft. Je moet laten zien dat je bezig bent, dat je de toon wil zetten, dat je snel ingrijpt als er iets fout gaat zodat een pand niet van de ene maffia-BV naar een andere gaat." Cohen en zijn mensen gaan ook het verloederde deel van de Nieuwendijk aanpakken. "Dat vreselijke stuk met voornamelijk sexshops en automatenhallen moet snel aangepakt worden, de monotonie moet er doorbroken worden. Dat is hard nodig, want als je langer wacht krijg je daar toestanden, zoals die vroeger op de Zeedijk bestonden."

Over de ontwikkelingen in de binnenstad zal je van Cohen geen juichkreten horen. "Natuurlijk zijn er positieve ontwikkelingen, kijk maar eens naar de Nieuwmarkt, maar er zijn ook behoorlijk wat negatieve ontwikkelingen: de criminaliteit, het zwarte geld waarmee wordt gerotzooid, de uniformiteit van de grote winkelstraten. De pest is dat hier in Amsterdam te veel zaken ad hoc gebeuren, er is geen duidelijke lijn, waarin de gemeente werkt. En dan die ambtelijke verkokering. We hebben hier vier wethouders die zich met de binnenstad bezighouden. Kennelijk was dat de meest handige situatie", zegt hij cynisch. "Ooit heb ik met Schaefer actie gevoerd tegen een deelraad voor de binnenstad, maar nu denk ik dat je de bewoners van de binnenstad zo'n deelraad niet langer kan ontzeggen. Een politiek bestuur heb je er niet meer voor nodig, want de stadsprovincie gaat niet door en Amsterdam hoeft dus niet meer gesplitst te worden in afzonderlijke gemeentetjes. Een deelraad voor de binnenstad lijkt me nu niet zo gek. In elk geval weet ik dat het nu niet goed werkt."

Jack Cohen ergert zich aan het eenzijdige winkelaanbod in de grote winkelstraten. "De gespecialiseerde winkels vind je in de periferie van de binnenstad. Daar is veel te weinig van geprofiteerd. Ik heb al zo vaak gezegd dat je voor die kleine winkeltjes propaganda moet maken, dat daar een inventarisatie van moet komen die je ook aan toeristen kan geven. Eindelijk heeft de VVD het in haar programma opgenomen en Amsterdam City is er ook mee bezig. Als proefproject wordt de Jordaan gekozen. Eindelijk."

Jack Cohen zegt dat hij soms van verbazing van zijn stoel valt, als hij ziet, hoe de gemeente klungelt. "Dat winkelcentrum aan de Kolk, hoe is het mogelijk. Het is bijna nog nooit gelukt om een succes te maken van een winkelcentrum dat op de eerste verdieping begint, dat weet je toch. En dan het Max Euweplein en het Heinekenplein.... Het grote manco bij dit soort projecten is dat er geen draagvlak is gezocht bij bewoners en bedrijven." Hij vreest dat het met de huidige beheerders op het Max Euweplein niet meer goed komt. "Ach, de grote beleggers interesseert het niet, het verlies boeken ze af. En denk maar niet dat ze een mislukking toegeven, dus het kan heel lang duren voordat er echt een ingrijpende verandering komt. Denk maar niet dat ze de huurprijzen zullen verlagen om pas later, als zo'n centrum lekker loopt, de prijzen te verhogen. Dat hebben we op de Zeedijk wel gedaan. Eerst honderdvijftig gulden per vierkante meter en daarna, toen het goed ging, in vier stappen naar vierhonderd gulden. Op zo'n manier stimuleer je ondernemers, krijgen ze in die beginfase een kans".

Als Jack Cohen het bij het Max Euweplein het voor het zeggen zou hebben, zou hij het plein overkappen met een glazen dak. "In het midden zou ik een groot terras maken, het fietspad zou ik eruit gooien, het winkelbestand zou ik opdelen in een 'grand café' en een aantal attractieve winkeltjes. Lage huren in het begin en later hogere en zorgen dat er regelmatig grote feesten zijn. Wat is er nou leuker dan op het Max Euweplein regelmatig grote schaakwedstrijden te houden? Maar ja, helaas, die particuliere beleggers hebben er hun prestige in gegooid en wat nog erger is, ze hebben geen enkel gevoel voor de buurt."

De grote ergernis van Cohen is dat Amsterdam vaak niet doortastend genoeg is. "Als we hier op de Zeedijk een pand hebben dat leeg komt, dan moet je morgen beslissen, of je het wil kopen en de dag daarna moet je beginnen om het pand op te knappen. Je moet doordrukken. Nou moet ik eerlijk zeggen dat ik het geluk heb dat ik zo langzamerhand een politiek zwaargewicht ben geworden. Ik ken massa's mensen, dat is mijn kapitaal. Ik krijg veel voor elkaar, ik durf een chantagepolitiek te spelen en ik heb een slecht karakter, dat moet je hebben om in de binnenstad iets goeds tot stand te brengen. Je moet tegen zoveel weerstanden en muren opknallen. Ik heb het voordeel dat ik hou van projecten, waarvan iedereen roept dat het me nooit lukt. Op de Zeedijk liep het in het begin ook niet, er stonden winkels leeg, en er waren ondernemers die hun mogelijkheden hadden overschat, maar het is goed gekomen. Het enge is dat het bij de gemeente van een paar mensen afhangt, of je iets voor elkaar kan krijgen. Er zijn daar ook niet zoveel mensen die zeggen: 'We doen meer dan in onze dienst gebruikelijk is', die hart hebben voor de zaak. En de pest is dat de gemeente vaak zo laat is om ergens in te grijpen. Er wordt pas iets gedaan als de boel is verziekt. Anderhalf jaar geleden heb ik al gewaarschuwd dat het fout ging bij het Centraal Station. Toen zou je hoogstens drie agenten nodig hebben gehad om op te treden tegen drugshandelaren en ander kwaad volk. Er werd niets gedaan, en nu heb je bij wijze van spreken een paar honderd agenten nodig om iets te doen. Het duurt hier allemaal te lang; als er een probleem wordt voorgelegd aan de gemeenteraad dan is het al te laat."

Jack Cohen popelt om nieuwe uitdagingen te lijf te gaan: de Nieuwendijk, de omgeving van de Zeedijk. Er is tijd voor. Tien jaar was hij als projectontwikkelaar bezig met de plannen voor de graansilo ten westen van het Centraal Station. Dat is een succes geworden. De silo wordt verbouwd tot woningen en bedrijfsruimten en in het water komt een nieuw woongebouw. "Dat wordt de mooiste woonplek van Amsterdam, de belangstelling ervoor is enorm. Voor tweehonderd woningen zijn 2600 aanvragen. Dat loopt allemaal. De NV Zeedijk wordt een beheermaatschappij, en als op de Zeedijk die tempel klaar is, kunnen we de aandacht verleggen en ook iets anders aanpakken."

Heeft hij geen zin om de politiek in te gaan? "Politiek??? Politiek??? Ik kan aardig manipuleren, maar de politiek, dat is niets voor mij. Daar zou ik een maagzweer van krijgen."

Frans Heddema

(Uit: Binnenstad 176, mei 1999)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.