Een leerzaam voorbeeld biedt de historie van De Waag in 1989-1994.
Het leegstaande gebouw was door het Grondbedrijf
toevertrouwd aan een stichting 'Centrum De Waag' die er de
Franse mode-architect Starck bijhaalde. Begeleid door
snorkende reclameteksten over een spectaculaire moderne
functie, werden aan de oostzijde betonpalen geheid voor een
grote glazen uitbouw en vulde een constructie van ijzerplaten
de benedenruimte. Toen ging de stichting failliet, ondanks
ruime gemeentelijke steun. Het gebouw, mishandeld en
verslonsd, stond opnieuw leeg. Op 20 september 1991 zetten
buurtbewoners en monumentenliefhebbers - onbevoegd uiteraard -
de deur open voor pers en publiek. Algemene verontwaardiging,
die doorklonk tot in de gemeenteraad en leidde tot de
benoeming van een niet-ambtelijke "commissie van deskundigen".
De commissie kwam snel met haar advies: laat éérst het gebouw
bouwkundig restaureren onder leiding van een architect die wèl
verstand heeft van middeleeuwse constructies en funderingen.
Dat werd Walter Kramer die ook de onlangs, na bijna zes jaar
restauratie, de weer in gebruik gestelde Noorderkerk onder
handen heeft gehad.
De rommel van Starck werd weggesloopt, de glazen uitbouw
verdween uit het programma, de overbodig geworden betonpalen
bleven zitten, evenals enkele nieuwe vloeren, waarvan de
verwijdering te veel sloopwerk zou kosten. De alarmerende
berichten over een losscheurende toren bleken ongegrond, toen
de architect de volgestorte kelder had laten ontgraven, zodat
het gewicht van het gebouw weer evenwichtig op de ondiepe,
15de-eeuwse slietenfundering rustte. Uiterlijk won De Waag aan
allure door de reconstructie van de luifel aan de oostzijde en
door een ringbestrating die het gebouw zijn ruimtelijke
middelpuntfunctie op het plein teruggaf. Inwendig was de
zorgvuldige restauratie van de beschildering van het houten
koepelgewelf van het vroegere Theatrum Anatomicum de
belangrijkste verbetering.
Terwijl de werkzaamheden in uitvoering waren, boog de
adviescommissie zich over de vraag: wie van de talrijke
gegadigden zou de beste huurder zijn? Dat de hoge
benedenruimte, oorspronkelijk als stadspoort, later als waag
in gebruik, een horecabestemming zou krijgen, lag voor de
hand. Het ging vooral om de verdiepingen, waarin twee
vertrekken een bijzondere museale kwaliteit hebben: de
koepelzaal en de metselaars-gildekamer.
De voorkeur van de commissie ging, na besprekingen met een
reeks kandidaat-huurders, uit naar het plan 'Centrum voor het
kinderboek', dat met tentoonstellingen, tekenwedstrijden en
feestelijkheden op het plein De Waag een uitstraling beloofde
te geven voor kinderen en docenten uit de hele stad en
daarbuiten, en de jeugdige bezoekers in contact zou brengen
met een gebouw dat zelf een gebouwde geschiedenisles vormt.
Wekenlang hield het debat over de bestemming de gemeenteraad
en de pers bezig in de zomer van 1993. Wat tenslotte de
doorslag gaf waren de rendements- en investeringsberekeningen
van het Grondbedrijf. Cultuurhistorische, didactische en
maatschappelijke waarde, dat is allemaal zachte sector; de
centen, daar gaat het om. De 'Maatschappij voor Oude en Nieuwe
Media', gericht op nieuwe communicatie-technologieën, was,
volgens het gemeentelijk persbericht, de meest
kapitaalkrachtige gegadigde en werd gekozen. Het nut van die
instelling ligt buiten ons blikveld; misschien is het heel
belangrijk, maar uitstraling op de omgeving heeft zij niet en
enig verband met het historische gebouw is ver te zoeken. Het
café op de begane grond functioneert, maar dat zou op die plek
met een andere huurder ook het geval zijn geweest. De
koepelzaal is voor evenementen soms toegankelijk, de
metselaars-gildekamer blijft voor het publiek gesloten.
De gemeentelijke steun aan de stichting 'Centrum De Waag' en
de opdracht aan Phlippe Starck zijn kostbare beleidsfouten
geweest, waarvan de schade alleen door actie uit de burgerij
kon worden hersteld. Keerpunt was de openstelling op 20
september 1991.
(wordt vervolgd)
Geurt Brinkgreve
(Uit: Binnenstad 176, mei 1999)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.