Fietstocht over de IJ-eilanden

Het Hollandse zomerweer (kil, nat en winderig) op de ochtend van 5 juni heeft wellicht vele Binnenstadvrienden ervan weerhouden om de fietstocht naar de IJ-eilanden te ondernemen, waar Ton Schaap - stedenbouwkundige van de Dienst Binnenstad - ons per fiets de vorderingen zou tonen sinds zijn vorige uiteenzetting een paar jaar geleden over het KNSM-eiland.

De thuisblijvers hebben ongelijk gehad. Met veel humor over de wijze waarop in Amsterdam soms beslissingen tot stand komen gaf hij eerst, in het Open Havenmuseum, inzicht in de veranderingen die er sinds de jaren zestig zijn gekomen ten opzichte van reeds bestaande structuren in de stad: de eilanden die hun functie als havens en kades met loodsen verloren hadden, mochten blijven bestaan en het tussenin liggende water mocht niet worden gedempt en tot park ontwikkeld. Het storten van zand en puin in de havens zou gaan werken en de eilanden ondermijnen, zodat er dan niet veilig op gebouwd kon worden. De door civiele ingenieurs in de 19de eeuw aangelegde kades met sporen hebben een veel langere levensduur dan huizen, die in 30 jaar kunnen worden afgeschreven; dan vervallen immers de meeste hypotheken. De eilanden zijn derhalve een prima basisconstructie. Ongeveer tien jaar geleden is met de ontwikkeling van woningbouw op de IJ-eilanden begonnen en de vier eilanden hebben ieder een andere ontwikkeling gehad, mede door de wijze van financiering. Ton Schaap vertelde over het immer gehandhaafde uitgangspunt van 100 woningen per hectare - hetgeen grote dichtheid geeft, maar de huishoudens zijn gehalveerd -, de samenwerking met het Bouwfonds Nederlandse Gemeenten, die als belegger ook gebaat is bij duurzame en goede bouw met liften, en de ontwerpen van de diverse stedenbouwers en architecten. Hij legde vooral de nadruk op de samenhang tussen de eilanden Java, Borneo en Sporenburg met de Amsterdamse binnenstad: Java heeft een maatvoering die ge‹nspireerd is op de grachtenhuizen, iedereen moet het omliggende water kunnen zien. De breedte van de panden, 5.40 m, is ook precies breed genoeg voor twee auto's in de onderliggende parkeergarages! De dwarsgrachten en van overal toegankelijke binnenhoven, met de namen van de vier seizoenen, voor gemeenschappelijk groen houden rekening met de menselijke maat. Vanuit de binnenhof Winter, waar een slangenmuur van oude bakstenen is ontworpen om beschut te kunnen zitten en spelen, is uitzicht op het water goed mogelijk, omdat de hof anderhalve meter hoger ligt dan de kades. En "Sail Amsterdam" zal in de toekomst weer kunnen plaatsvinden; de kades met de oude klinkers en kinderhoofden zijn er breed genoeg voor. Op Borneo zijn ééngezinswoningen ontworpen, omdat uit een onderzoek op het KNSM-eiland bleek dat er inmiddels slechts twee gezinnen met tieners waren komen wonen en de bewoners bestonden uit één- en tweepersoonshuishoudens! Naast 'yuppen' horen ook gezinnen met kinderen de eilanden te bevolken en die hebben een voorkeur voor een eigen voordeur met patio en auto. Hiervoor is het lamellensysteem ontwikkeld: laagbouw met de maten van de Jordaan, met een rug aan rug-bebouwing van anderhalve woning per diepe kavel circa 5 meter breed, zeer gevarieerd ingevuld door diverse architecten. Om aan het gemiddelde van de 100 woningen per hectare toe te komen wordt nog een groot blok van 60 bij 60 meter geconstrueerd met voorzieningen en flats.
Borneo wordt verder doorsneden door een brede allee met bomen. Voor mooie zichtlijnen is door de Dienst Ruimtelijke Ordening op alle eilanden gezorgd om het contact met het IJ en de stad te handhaven.
Sporenburg ten slotte is, naar ik begreep, gebaseerd op de Haarlemmerbuurt. Hier zijn ook straatjes met kleine wooneenheden, waar het prettig wandelen is en dat zal ook moeten, want de bus is te breed voor het eiland en bewoners kunnen alleen per auto/taxi voor hun voordeur komen!
Een strook van Sporenburg is vrijgelaten voor private financiering en ook hier is de diversiteit groot. Jachthavens maken het aanleggen per boot mogelijk - woonschepen zijn op KNSM toegestaan - en de nieuwe verbindingsbruggen tussen de eilanden zijn z¢ ontworpen dat er ondiepe pleziervaartuigen en watertaxi's (?) onderdoor kunnen varen.
Terwijl wij door de modder baggerden en de huizen met dakterrassen van binnen bekeken was inmiddels de zon gaan schijnen en hadden wij een goed besef gekregen, hoe het is om in deze nieuwe woonwijken te leven. Levendig als in een stad, maar met weids uitzicht over het water.
Ton Schaaps enorme enthousiasme om nieuwbouw te helpen ontwerpen die leefbaar is en Amsterdams aanvoelt deed ons hart voor de binnenstad weer onstuimig kloppen. De IJ-eilanden maken er deel van uit!

Audrey Kühler-Oostra

(Uit: Binnenstad 177, juli 1999)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.