De thuisblijvers hebben ongelijk gehad. Met veel humor over de
wijze waarop in Amsterdam soms beslissingen tot stand komen gaf
hij eerst, in het Open Havenmuseum, inzicht in de veranderingen
die er sinds de jaren zestig zijn gekomen ten opzichte van reeds
bestaande structuren in de stad: de eilanden die hun functie als
havens en kades met loodsen verloren hadden, mochten blijven
bestaan en het tussenin liggende water mocht niet worden gedempt
en tot park ontwikkeld. Het storten van zand en puin in de havens
zou gaan werken en de eilanden ondermijnen, zodat er dan niet
veilig op gebouwd kon worden. De door civiele ingenieurs in de
19de eeuw aangelegde kades met sporen hebben een veel langere
levensduur dan huizen, die in 30 jaar kunnen worden afgeschreven;
dan vervallen immers de meeste hypotheken. De eilanden zijn
derhalve een prima basisconstructie. Ongeveer tien jaar geleden
is met de ontwikkeling van woningbouw op de IJ-eilanden begonnen
en de vier eilanden hebben ieder een andere ontwikkeling gehad,
mede door de wijze van financiering. Ton Schaap vertelde over het
immer gehandhaafde uitgangspunt van 100 woningen per hectare -
hetgeen grote dichtheid geeft, maar de huishoudens zijn
gehalveerd -, de samenwerking met het Bouwfonds Nederlandse
Gemeenten, die als belegger ook gebaat is bij duurzame en goede
bouw met liften, en de ontwerpen van de diverse stedenbouwers en
architecten. Hij legde vooral de nadruk op de samenhang tussen de
eilanden Java, Borneo en Sporenburg met de Amsterdamse
binnenstad: Java heeft een maatvoering die ge‹nspireerd is op de
grachtenhuizen, iedereen moet het omliggende water kunnen zien.
De breedte van de panden, 5.40 m, is ook precies breed genoeg
voor twee auto's in de onderliggende parkeergarages! De
dwarsgrachten en van overal toegankelijke binnenhoven, met de
namen van de vier seizoenen, voor gemeenschappelijk groen houden
rekening met de menselijke maat. Vanuit de binnenhof Winter, waar
een slangenmuur van oude bakstenen is ontworpen om beschut te
kunnen zitten en spelen, is uitzicht op het water goed mogelijk,
omdat de hof anderhalve meter hoger ligt dan de kades. En "Sail
Amsterdam" zal in de toekomst weer kunnen plaatsvinden; de kades
met de oude klinkers en kinderhoofden zijn er breed genoeg voor.
Op Borneo zijn ééngezinswoningen ontworpen, omdat uit een
onderzoek op het KNSM-eiland bleek dat er inmiddels slechts twee
gezinnen met tieners waren komen wonen en de bewoners bestonden
uit één- en tweepersoonshuishoudens! Naast 'yuppen' horen ook
gezinnen met kinderen de eilanden te bevolken en die hebben een
voorkeur voor een eigen voordeur met patio en auto. Hiervoor is
het lamellensysteem ontwikkeld: laagbouw met de maten van de
Jordaan, met een rug aan rug-bebouwing van anderhalve woning per
diepe kavel circa 5 meter breed, zeer gevarieerd ingevuld door
diverse architecten. Om aan het gemiddelde van de 100 woningen
per hectare toe te komen wordt nog een groot blok van 60 bij 60
meter geconstrueerd met voorzieningen en flats.
Borneo wordt verder doorsneden door een brede allee met bomen.
Voor mooie zichtlijnen is door de Dienst Ruimtelijke Ordening op
alle eilanden gezorgd om het contact met het IJ en de stad te
handhaven.
Sporenburg ten slotte is, naar ik begreep, gebaseerd op de
Haarlemmerbuurt. Hier zijn ook straatjes met kleine wooneenheden,
waar het prettig wandelen is en dat zal ook moeten, want de bus
is te breed voor het eiland en bewoners kunnen alleen per
auto/taxi voor hun voordeur komen!
Een strook van Sporenburg is vrijgelaten voor private
financiering en ook hier is de diversiteit groot. Jachthavens
maken het aanleggen per boot mogelijk - woonschepen zijn op KNSM
toegestaan - en de nieuwe verbindingsbruggen tussen de eilanden
zijn z¢ ontworpen dat er ondiepe pleziervaartuigen en watertaxi's
(?) onderdoor kunnen varen.
Terwijl wij door de modder baggerden en de huizen met
dakterrassen van binnen bekeken was inmiddels de zon gaan
schijnen en hadden wij een goed besef gekregen, hoe het is om in
deze nieuwe woonwijken te leven. Levendig als in een stad, maar
met weids uitzicht over het water.
Ton Schaaps enorme enthousiasme om nieuwbouw te helpen ontwerpen
die leefbaar is en Amsterdams aanvoelt deed ons hart voor de
binnenstad weer onstuimig kloppen. De IJ-eilanden maken er deel
van uit!
Audrey Kühler-Oostra
(Uit: Binnenstad 177, juli 1999)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.