Uitbreiding monumentenlijst

De Rijkslijst van Monumenten is spectaculair uitgebreid. Het betreft de "concept" Indicatieve Lijst Monumenten Selectie Project Amsterdamse binnenstad. De voordracht is, zoals gebruikelijk, van Burgemeester en Wethouders en is zonder veel discussie door de Gemeenteraad overgenomen.

In de Haarlemmerbuurt staan Droogbak 1a (thans in restauratie) en het schoolgebouw Droogbak 1c en 1d, het woonhuis Droogbak 13 en de atelierwoningen 24a en b op de lijst.
Onder het kopje IJ-oevers staan Westerdoksdijk 2, 4, 6, 8, 10 en het opslaggebouw Koloniaal Etablissement wel op de lijst, maar met een negatief advies van B. en W. Volgens het College is het proces daar te ver heen om voor te stellen tot plaatsing en dus rijksbescherming te kunnen overgaan.

De gebouwen rondom het Binnengasthuisterrein zijn zeker niet alle van grote monumentale kwaliteit. Door de openingen naar de Kloveniersburgwal, de Nieuwe Doelenstraat en de Grimburgwal is het echter wel een waardevol kruispunt geworden van looproutes.

Bij het Binnengasthuiscomplex wil de Gemeente niet zo ver gaan dat de plaatsing op de lijst van de Tweede Chirurgische kliniek met het Zusterhuis, achterwege blijft. De Universiteit wil daar weliswaar sloop en nieuwbouw, maar er is nog geen stedenbouwkundig plan van eisen en geen bestemmingsplan; daar wil het gemeentebestuur niet op wachten.
Dit was voor de aanwezige vertegenwoordiger van de Universiteit een grote teleurstelling. Hij dacht uit de welwillende ontvangst van de ambtenaren en de wethouder dat niets de bouwplannen van de Universiteitsbibliotheek meer in de weg stond. Het raadslid van GroenLinks, mevr. Boerlage, maakte even duidelijk dat niet de ambtenaren en de wethouder de beslissing namen, maar alleen de Gemeenteraad van Amsterdam. Het gehele voormalige Binnengasthuiscomplex is hiermee onder de bescherming van de rijkslijst gekomen. Sloop is nog wel mogelijk, maar dan zullen zwaarwegende argumenten de doorsLag moeten geven. Ook Nieuwe Doelenstraat 2, 4 (Hotel de l'Europe), l2, l4 (kantoorgebouw) en 24 (Doelen Hotel) zijn beschermd. Op de Nieuwezijds Voorburgwal zijn o.a. de het voormalige gebouw van De Telegraaf en De Tijd (Kasteel van Amstel) op de lijst geplaatst. In de Plantage twee bruggen van de Hortus, het Hugo de Vrieslaboratorium, de Zaadkoepel en de voormalige tuinmanswoning en het poortgebouw. De fontein in het Wertheimpark is nu ook beschermd, evenals het Planciusgebouw (het Verzetsmuseum). Een belangrijke uitbreiding die nog gevolgd gaat worden door een uitbreiding van de Gemeentelijke Monumentenlijst met die panden, die de rijkslijst niet hebben gehaald.

Frans Amende

(Uit: Binnenstad 177, juli 1999)