III. Lauriergracht 136

In onze serie over herplaatste geveltoppen (*) gaan we deze keer een kijkje nemen in de Jordaan. De huizen in deze buurt zijn doorgaans kleiner dan op de hoofdgrachten. Toch is zelfs in het kleinste Jordaan-huisje het standaard Amsterdamse grachtenhuis in al zijn facetten te herkennen. De huisjes zijn smal en diep, de verdiepingen worden naar boven toe lager en ze hebben allemaal een al dan niet rijk geornamenteerde top. Wel valt op dat er weinig huizen in de Jordaan zijn met een (hoge) stoep.

Lauriergracht 136 en 138 stonden er in de jaren tachtig slecht bij. Beide tuitgevels waren "ingepakt" om instorten te voorkomen en van het ernstig verzakte rechterpand, nummer 136, was zelfs de top gesloopt, waardoor je vanaf de straat de binnenkant van de kap kon zien. De restauratie werd in 1996 voltooid met de herplaatsing van emkele ornamenten op Lauriergracht 136. Het zijn delen van een tuitgevel: een klein gebogen lijstvormig fronton waarmee de tuit wordt afgesloten en twee voluten die de aanzet vormen van de schuine zijden van de topgevel, de zogenaamde aanzetvoluten. De tuitgevel wordt meestal toegepast op pakhuizen of achtergevels, maar ook op vele eenvoudige huisjes in de Jordaan.

Het is bekend waar de tuitgevel-ornamenten van afkomstig zijn, namelijk van het gesloopte pand Haarlemmer Houttuinen 181. Het Bureau Monumentenzorg beschikt over een aantal toppen van de Haarlemmer Houttuinen, omdat daar in 1972 vele panden zijn gesloopt bij de sanering van de buurt voor de aanleg van de verkeersweg (!). Deze zomer hebben de aanzetvoluten van een tuitgevel afkomstig van Haarlemmer Houttuinen 197-183 een nieuwe plaats gevonden op Leidsegracht 106 hoek Raamdwarsstraat, een pand dat door Stadsherstel op uitmuntende wijze is herbouwd (waarover later in deze serie).

Walther Schoonenberg

(*) Hergebruik van oude geveltoppen, in: Binnenstad 157 (april 1996), p. 22-24, en Herplaatsing van geveltoppen bedreigd, in: Binnenstad 175 (maart 1999), p. 27-29). De vorige afleveringen in deze serie waren: Singel 369, in: Binnenstad 176 (mei 1999), p. 51; Kloveniersburgwal 56-58, in: Binnenstad 177 (juli 1999), p. 67.

[Herplaatste geveltoppen]

(Uit: Binnenstad 178, oktober 1999)