Herplaatste geveltoppen

VI: Korte Prinsengracht 6

Bij het herplaatsen van geveltoppen (*) van gesloopte huizen op de gevel van een huis dat de eigen versierde top verloren heeft, is het van belang dat de top erop past. Niet alleen moeten de stijlen overeenkomen, maar ook afmetingen. Het laatste is meestal geen probleem: veel huizen in Amsterdam en zeker de grachtenhuizen, staan op kavels van standaardbreedte, zodat de gevels ook een standaardbreedte hebben.

Geveltoppen werden in de 17de en 18de eeuw dan ook vaak in serieproductie gemaakt, een vroege vorm van prefab-bouw. Het herplaatsen van klokgevels is zeker geen probleem: de gebogen banden kunnen gemakkelijk aan de gevelbreedte worden aangepast. Dit zal zeker de populariteit van de klokgevel halverwege de 18de eeuw voor een deel verklaren.

Nieuwe Leliestraat 33
(Bureau Monumentenzorg, 1983)
Korte Prinsengracht 6, met de top
van Nieuwe Leliestraat 33

Neem bijvoorbeeld Korte Prinsengracht 6. Dit eenvoudige Amsterdamse woonhuis had de eigen top in de 19de eeuw verloren. Een afdekking van rollagen (op de kant gemetselde bakstenen) verving de zandstenen ornamenten die er ooit op gezeten hebben. Herplaatsing van een klokgevel van elders gaf geen enkel probleem: de top kan gemakkelijk op maat worden gesteld. In dit geval is bekend waar de oude top vandaan komt. Het is een eenvoudige klokgevel in Lodewijk XV-stijl uit circa 1750 afkomstig van het in 1992 gesloopte pand Nieuwe Leliestraat 33. In 1993/94 is de top te zien geweest op de tentoonstelling De Verdwenen Stad op de Kattenburgergracht. In 1998 werd de top door Stadsherstel op Korte Prinsengracht 6 geplaatst.

Bij de restauratie van dit pandje deed zich de vraag voor of de verminking met rollagen moet worden geconserveerd of dat een passende top kan worden herplaatst. Kunsthistorici zijn al snel geneigd voor het eerste te kiezen: een dogmatische toepassing van de officiële restauratiefilosofie dat de “bouwgeschiedenis” afleesbaar moet blijven. Stadsherstel heeft gelukkig niet voor “documentenzorg”, maar voor “monumentenzorg” gekozen.

Walther Schoonenberg

(*) Hergebruik van oude geveltoppen, in: Binnenstad 157 (april 1996), p. 22-24, en Herplaatsing van geveltoppen bedreigd, in: Binnenstad 175 (maart 1999), p. 27-29). De vorige afleveringen in deze serie waren: Singel 369, in: Binnenstad 176 (mei 1999), p. 51; Kloveniersburgwal 56-58, in: 177 (juli 1999), p. 67; Lauriergracht 136, in: 178 (okt. 1999), p. 90; Nieuwe Nieuwstraat 19, in: 179 (november 1999), p. 109; Leliegracht 54, in: 180 (januari 2000), p. 123.

(Uit: Binnenstad 181, maart/april 2000)

[Herplaatste geveltoppen]

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.