Naschrift: de kroonlantaarn

Hans van Heeswijk doet belangrijk werk. Enkele door hem gebezigde uitspraken in het interview, zoals “individuele belangen moeten wijken voor het ontwerp”, “er moet eenheid zijn, ook in kleur”, “verminderen van de chaos”, enz., wekken de verwachting dat het beleid van wethouder Ter Horst vaste voet heeft gekregen in het ambtelijk apparaat. Kort gezegd, komt dat beleid erop neer de openbare ruimte op te schonen en de kwaliteit ervan in overeenstemming te brengen met die van de monumentale gevelwanden. Het verbaast ons dan ook dat de stadsvormgever twijfels heeft over de kroonlantaarn.

Waarom is het plaatsen van kroonlantaarns op de grachten eigenlijk ‘Madurodam’? In Madurodam staan geen kroonlantaarns, maar lantaarns met de plastic kapjes uit de jaren zeventig, zoals ze nu overal in Amsterdam staan. De wethouder wil die lelijke kapjes vervangen door een lantaarn met méér kwaliteit. Randvoorwaarde is natuurlijk het behoud van de gietijzeren lantaarnpaal uit 1883. Dan ligt het toch voor de hand, de oorspronkelijke lantaarn die samen met de paal één ontwerp vormt, in ere te herstellen? Als je restaureert, moet je het goed doen. Het zou ‘Madurodam’ zijn als voor een fantasieontwerp zou worden gekozen.
Het is waar dat de huidige lantaarn in zijn onopvallendheid “neutraler” is. Het uitgangspunt dat de vormgeving van het straatmeubilair zo terughoudend mogelijk moet zijn, steunen wij oprecht. Het doel daarvan is de historische omgeving meer te laten spreken. Tot die omgeving hoort de lantaarn uit 1883. De kroonlantaarn is namelijk typisch Amsterdams en wordt bekroond door de keizerskroon van het stadswapen.
Ook wij zijn er geen voorstander van om de kroonlantaarn overal in de stad te plaatsen. De gietijzeren lantaarn uit 1883 moet alleen geplaatst worden op ‘bijzondere locaties’. Maar welke locaties zijn ‘bijzonder’? Volgens de gemeente alleen de Westermarkt, de Noordermarkt en de Herenmarkt. De grote pleinen, zoals de Dam en het Leidseplein, zijn ‘super-bijzondere locaties’, waarvan aparte ontwerpen worden gemaakt, terwijl voor de grachten het ‘nieuwe standaard grachtenprofiel’ geldt. Wij vinden de grachten de meest bijzondere locaties van de binnenstad, omdat de grachten het karakter van Amsterdam bepalen. Wij bepleiten dan ook de kroonlantaarn op de grachten, als bekroning van het ‘nieuwe standaard grachtenprofiel’. Niets meer en niets minder!

Walther Schoonenberg

(Uit: Binnenstad 182, mei/jun. 2000)