Het schaakbord UB - BG-terrein

Met de aankoop van het ABN-AMRO-gebouw van De Bazel heeft wethouder Stadig een meesterzet gedaan. De overrompelingstaktiek van het duur uitgevoerde boekwerk, "Stedenbouwkundige verkenningen Binnengasthuisterrein Amsterdam" is gestrand in de raadscommissie. Terecht. De gemeente had nagelaten voor het BG-terrein een bestemmingsplan vast te stellen volgens de intentie van het beschermde stadsgezicht, hoewel het aanwijzingsbesluit van de staatssecretaris daartoe expliciet de opdracht bevatte. De ontwerper van de stedenbouwkundige verkenningen konden zodoende in de waan verkeren dat zij, met enige vriendelijke woorden over de historische context, over een vrij bouwterrein konden beschikken. De 'modellen' die tevoorschijn kwamen waren alle vier onaanvaardbaar. Maar, zo werd met klem namens de UvA betoogd, er is geen alternatief. Over het complex Singel-Handboogstraat kon alleen misprijzend worden gepraat: te vol, slecht geventileerd, onbruikbaar.

ABN-AMRO gebouw in de Vijzelstraat van architect De Bazel

Tijdens de debatten in de raadscommissie kwam het bericht dat ABN-AMRO overwoog haar hoofdkantoor te verplaatsen naar de nieuwe toren aan de Zuid-as. In opdracht van Stadig onderzocht architect van Stigt de ruimtelijke mogelijkheden, en ziedaar, het kon, na de nodige aanpassingen. Tevredenheid in de gemeenteraad. De aankoop van het De Bazelgebouw door de gemeente ten behoeve van de UB was de stap van een onzekere optie naar een concreet alternatief. De wens van de UvA om haar kostbare boekenschat een waardige plaats in het stadsbeeld te geven, kon worden vervuld. Het gebouw is te groot voor de plek waar het staat, maar de architectonische kwaliteit wordt algemeen erkend. Tot verbazing, om niet te zeggen: ontstemming in het stadhuis en daarbuiten, ook in universitaire kringen, weigerde de voorzitter van de Raad van Bestuur van de UvA het gemeentelijke aanbod. In plaats daarvan komt nu een compromis te voorschijn. Het eerst als onbruikbaar veroordeelde gebouw Singel- Handboogstraat blijft de vestiging van de Algemene Universiteitsbibliotheek, de bijzondere collecties gaan naar de twee historische panden aan de Oude Turfmarkt (daar zal niemand bezwaar tegen hebben), maar voor de nu over 15 locaties verspreide faculteitsbibliotheek, gecombineerd met een modern studiecentrum, moeten wèl twee gebouwen worden gesloopt waarvoor al gemeentelijke monumentenstatus in behandeling is. Dat laatste maakt een vreemde indruk. Bibliotheekbeheer is een vak waarop buitenstaanders geen kijk hebben. Een zinvol en levendig hergebruik van waardevolle gebouwen in het beschermde stadsgezicht is echter een onderwerp dat iedereen aangaat die hart voor de oude stad heeft. Dat is de grote waarde van het voorstel van het De Bazelgebouw. Studenten kunnen in het weekend nergens terecht omdat instituutsbibliotheken dan dicht zijn. Zou extra bibliotheekpersoneel niet wat verlichting kunnen brengen totdat de gemeente aan haar volgende zet toe is, namelijk een beschermdend bestemmingplan dat aangeeft wat wel en wat niet mogelijk is op het BG- terrein? Wie weet komt dan toch het De Bazel-gebouw als de beste optie te voorschijn. Het argument (!) dat een paar honderd meter fietsen of lopen voor jonge mensen een hindernis zouden vormen kan toch niet au serieux genomen worden.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 188, mei 2001.)