Herplaatste geveltoppen

X: OZ Voorburgwal 147

In deze serie over herplaatste geveltoppen hebben we al diverse voorbeelden van geslaagde herplaatsingen van geveltoppen gezien (*). Het gaat om gebeeldhouwde toppen van afgebroken huizen afkomstig van de werf van Monumentenzorg. Indien goed gedaan, kan de herplaatsing in de stad een waardevolle bijdrage aan het stadsbeeld zijn.

De nieuwbouw op OZ Voorburgwal 147 met gebruikmaking van de oude top van Nieuwe Doelenstraat 13.
De nieuwbouw op OZ Voorburgwal 147 met gebruikmaking van de oude top van Nieuwe Doelenstraat 13.

Soms gaat de herplaatsing van een geveltop gepaard met de bouw van een gevel in historische trant. Zogenaamde 'historiserende' reconstructie is ook in onze ogen geen overal bruikbaar recept, maar vaak is dit wel de beste oplossing. Als het tenminste goed gebeurt... Het herplaatsen van geveltoppen is geen gemakkelijke opdracht. Niet in alle gevallen kan een gebeeldhouwde top, afkomstig van een gesloopt Amsterdams woonhuis, op een bestaand of nieuw pand worden herplaatst. De top moet niet alleen op de bestaande gevel passen, dus niet te breed of te smal zijn, maar ook moet de top, stijlhistorisch gezien, bij de rest van de gevel horen. In het geval van een nieuwe gevel moet de gevel voldoende kwaliteiten hebben om de herplaatsing van een oude geveltop te rechtvaardigen. Het kan bijvoorbeeld gaan om een reconstructie van een gevel in een gat of op de plaats van een onderstuk in een verder gave gevelwand – herstel van het stadsbeeld dus.

Is aan deze voorwaarden op de Oudezijds Voorburgwal voldaan? Op nummer 147 stond een laag, klein pandje met een neo-renaissance gevel uit de 19de-eeuw,dat slechts een top ontbeerde. Dit pandje is vervangen door een historiserende nieuwbouwgevel, met als bekroning een oude top van de Monumentenwerf. Deze top had precies de goede breedte voor dit kavel.


De top van Nieuwe Doelenstraat 13 uitgelegd op de Monumentenwerf.
De top van Nieuwe Doelenstraat 13 uitgelegd op de Monumentenwerf.

Nieuwe Doelenstraat 13 (gesloopt in 1972).
Nieuwe Doelenstraat 13 (gesloopt in 1972).

Het gaat om de verhoogde lijstgeveltop in Lodewijk XIV-stijl uit circa 1717, afkomstig van het in 1972 gesloopte Nieuwe Doelenstraat 13. De top is tentoongesteld op de "Verdwenen Stad" aan de Kattenburgerstraat in 1993. Het was moeilijk een geschikte plek te vinden voor de top. Het oorspronkelijke pand was óók hoog en smal, maar door betere verhoudingen veel en veel mooier dan de nieuwbouw op Oudezijds Voorburgwal 147. Het hoge, smalle pand heeft een slecht geproportioneerde gevel met gelijke verdiepingshoogten. De herplaatste geveltop dient mijns inziens als de spreekwoordelijke vlag op een modderschuit om het belangrijkste doel te maskeren: een zo groot mogelijk volume, lees rendement. In zo'n geval zou Monumentenzorg geen kostbare geveltop moeten afstaan. Is het dan niet beter, de top op de pallets te laten staan?

Walther Schoonenberg

(*) De vorige afleveringen in deze serie waren: Singel 369, in Binnenstad 176 (mei 1999), p 51; Kloveniersburgwal 56-58, in Binnenstad 177 (juli 1999), p. 67; Lauriergracht 136, in Binnenstad 178 (okt. 1999), p. 90; Nieuwe Nieuwstraat 19, in: Binnenstad 179 (november 1999), p. 109; Leliegracht 54, in: Binnenstad 180 (januari 2000), p.123; Korte Prinsengracht 6, in: Binnenstad 181 (maart/april 2000), pl 39; Pieter Jacobszstraat 15, in: Binnenstad 182 (mei/juni 2000), p. 58; Leidsegracht 106, in: Binnenstad 183 (juli 2000), p. 72, en Zeedijk 100-102 en 118, in: Binnenstad 188 (mei 2001), p. 50.

[Herplaatste geveltoppen]

(Uit: Binnenstad 190, september 2001)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.