We komen vandaag bijeen in een prachtig monument uit 1765, een Hoogduitse
synagoge, waarvan de inventaris in de oorlogsjaren verloren is gegaan. In dit gebouw
was het restauratie-atelier van Hans 't Mannetje gevestigd, opgevolgd door het
Nationaal Restauratie Centrum dat hier thans gehuisvest is. Het is dus niet alleen een
monument van bouwkunst en geschiedenis, maar ook van Amsterdamse
monumentenzorg.
Op de monumentenwerf rondom het gebouw lagen tientallen topgevels opgeslagen, die
de afgelopen jaren vrijwel allemaal in de binnenstad zijn herplaatst. Nog steeds vindt u
achter het gebouw een aantal toppen die nog herplaatst moeten worden. De toppen zijn
afkomstig van huizen, die gesloopt zijn voor de metroaanleg, de Stopera etc. Het zegt
veel dat er momenteel geen toppen meer bij komen. De tijd is voorbij dat monumenten
in de binnenstad op grote schaal gesloopt worden. Hoewel je zou kunnen zeggen dat de
strijd voor het behoud van de binnenstad is gewonnen en beklonken in het 'beschermd
stadsgezicht', doemen nieuwe bedreigingen op.
Het wonen in het centrum is zo in trek dat de prijzen de pan uitrijzen. Dat geeft weer
nieuwe problemen, zoals het feit dat particuliere projectontwikkelaars het 'herstellen' van
de restaurerende instellingen hebben overgenomen, op z'n wijze dat elke vierkante
meter wordt benut en uitgebuit. Dat geeft aan dat het Bureau Monumentenzorg, sinds
vorige maand het Bureau Monumenten en Archeologie geheten, een steeds belangrijker
rol moet krijgen in het inspecteren en begeleiden van restauraties van monumenten. In
werkelijkheid is het Bureau uitgekleed. Het is dan ook een zorgwekkende ontwikkeling
dat in (de plannen voor?) het nieuwe monumentenstelsel van staatssecretaris Van
der Ploeg de gemeenten helemaal geen zelfstandige rol meer spelen. Het gemeentelijk
bureau zal gekortwiekt worden ten gunste van de Rijksdienst in Zeist.
Een andere zorgwekkende ontwikkeling is de niet aflatende pogingen van architecten
en hun opdrachtgevers een 'statement' te maken in de historische binnenstad, op
kosten van het stadsgezicht. Het 'beschermd stadsgezicht' geeft niet voldoende
instrumenten om dat te voorkomen. We zullen op dat gebied ons specifieke geluid
blijven uitdragen, wat overigens niet betekent dat wij zeggen dat de binnenstad 'op slot
gaat'. We zijn het zelfs in onze vereniging niet altijd eens daarover, wat extra aangeeft
hoe moeilijk deze problematiek is.
Absoluut onaanvaardbaar is nieuwbouw in de binnenstad dat in maat en schaal niet
in de binnenstad past. De strijd om het Binnengasthuisterrein heeft laten zien dat de
tijd dat dat mogelijk was, definitief voorbij is. Dat betekent niet dat de strijd om het BG-terrein
nu achter de rug is. Er dreigt nog steeds de sloop van twee monumenten en de
bouw van een 40 m hoge toren. We zullen ons daartegen blijven verzetten.
Een grote bedreiging voor de binnenstad vormt de hoogbouw aan de IJ-oevers en
aan de Amstel. Het oude centrum dreigt in de toekomst door hoogbouw ingesloten te
worden. De Amsterdam-lievende organisaties hebben de bouw van de Labouchère
toren niet kunnen tegen houden, evenals de bouw van het Dorint-hotel. De financiële
belangen, van particulieren maar ook de overheid, zijn te groot. Toch is het hoopgevend
dat de hoogbouwplannen voor het westelijk stationseiland, in de zichtlijnen van Heren-
en Keizersgracht, voorlopig van de baan zijn. Er was geen politiek draagvlak voor.
Als we dus iets willen bereiken, zullen we onze contacten met de politiek moeten
verstevigen. Het afgelopen jaar hebben we op talloze hoorzittingen en vergaderingen
van Gemeenteraadscommissies onze stem laten horen. De onderwerpen varieerden
van (iets kleins, bijv. aanbouwbalkons) tot (iets groots, bijvoorbeeld het waterplan). Een
van de belangrijkste resultaten is de aanscherping van de bestemmingsplannen ten
aanzien van de keurtuinen, met als gevolg dat de gemeente niet meer meewerkt aan al
dan niet ondergrondse bouwplannen in de beschermde keurtuinen.
Ook het komende jaar zullen we vaak inspreken, in commissievergaderingen en op
hoorzittingen. Met blijdschap kan ik u melden dat vrijwel alle fracties in de nieuwe
Deelraad Centrum leden van onze vereniging in het midden hebben. Dat schept
verwachtingen. Maar het allerbelangrijkste is dat we coalities smeden, met andere
organisaties, wijkcentra, bewonersgroepen e.d., allen die op de bres staan voor onze
binnenstad. Alleen samen met anderen kunnen we onze doelstellingen bereiken.
De vereniging draaide ook het afgelopen jaar weer op een klein groepje actieve leden.
Ik denk in de allereerste plaats aan de leden van de Werkgroep Waakhond die elke
week de sloop- en bouwplannen bekijkt. Indien nodig tekenen zij bezwaar aan. Zij doen
hun werk zeer zorgvuldig en we zijn hen dan ook veel dank verschuldigd voor de vele
uren werk. Daarnaast zijn er natuurlijk de redactie van het blad Binnenstad, de
ledenwerfexcursie-commissie en het bestuur. Het afgelopen jaar verloren we één
actieve strijder: Frans Amende.
De groep actieve leden is te klein. Hiervoor is het allereerst nodig het ledental zelf te
vergroten. Honderden mensen hebben via de digitale snelweg ons adres gevonden:
www.amsterdamsebinnenstad.nl. De website heeft vele nieuwe leden opgeleverd. In
totaal meldden zich het afgelopen jaar 173 nieuwe leden aan. Dat is niet alleen het
gevolg van de website, maar ook van een publiciteitsoffensief in de oude media,
waardoor onze naamsbekendheid is gegroeid. Hoewel hierdoor de geleidelijke daling
van het ledenaantal is gekeerd, is dat nog niet voldoende. Een aantal mensen heeft een
ledenwerfplan op papier gezet. Het is de bedoeling dat dit de komende jaren wordt
uitgevoerd. Daarvoor zijn nieuwe vrijwilligers nodig. Ook zoeken we mensen die zich
willen gaan bezighouden met bestemmingsplannen, met het water, met reclame e.d.
Ook zoeken wij advocaten die zich belangeloos voor onze vereniging willen inzetten. Als
u interesse heeft, laat het dan weten.
Maar vandaag moet ik natuurlijk allen bedanken, die zich in het afgelopen jaar op
enigerlei wijze voor onze vereniging hebben ingezet. Zonder u was dit allemaal nooit
gelukt. Hiermee is deze Ledenvergadering geopend.
Walther Schoonenberg
6 april 2002
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.