Spiegelgracht 27: Zomaar één van Amsterdams toegetakelde monumenten

In Amsterdam leiden alleen uitzonderlijke gebeurtenissen tot handhaving van de bestaande regels. Zo werd een belangrijk deel van de ontsierende gevelreclame op het Damrak verwijderd, om de Prins van Oranje en zijn vrouw Maxima niet te ontstemmen. Maar liefst 66% van de ondernemers heeft ingestemd met het plan om de gevelreclame aan te passen aan de huidige regelgeving.

Een goed begin van een jaar waarin de gemeente eindelijk gaat handhaven? Dan graag in de gehele binnenstad en dus niet alleen op het Damrak. Wij willen alvast één suggestie doen. Spiegelgracht 27 is het eerste monument dat je ziet als je uit de richting van het Rijksmuseum de historische binnenstad binnenkomt. Het Rijksmonument, gelegen op de hoek Spiegelgracht-Tweede Weteringdwarsstraat, is één van de panden van het zogenaamde Noortsche Bos, op de waarderingskaart van het Beschermd Stadsgezicht aangeduid als belangrijk 'ensemble': een serie panden die in één bouwstroom tot stand gekomen is. Het betreft hier de wevershuizen uit 1670-'71 die door de beroemde Amsterdamse bouwmeester Philips Vingboons (1607-1678) zijn ontworpen, een vroeg voorbeeld van sociale woningbouw in de Weteringbuurt. Een groot aantal van deze 211 woningen bestaat nog. Het is dus een belangrijk monument, gelegen op een kruispunt van zichtlijnen, uit de richtingen van het Rijksmuseum, de Spiegelgracht en de Lijnbaansgracht.

Wie het belangrijke hoekhuis vandaag de dag aanschouwt springen de tranen in de ogen. Hier is duidelijk een exploitant in de weer die, onbenullig en onbewust van de waarde die hij in handen heeft, de monumentale waarde volledig heeft verpest. De afgelopen jaren is het gebouw, bekend als café Hans en Grietje en restaurant La Cigale, van onder tot boven volgehangen met reclameuitingen. Houd u vast, daar gaan we: we tellen 1 ouderwets uithangbord, 4 beletteringen in neonlicht, waarvan één in de dakgoot geplaatst en één Heineken-lichtbak, 5 spotjes, 5 schijnwerpers, 7 vlaggen, 13 markiezen en 5 tekstborden waarvan één in de vorm van een mansgrote kok.
Dit is in strijd met de geldende welstandsbepalingen. Onverschilligheid en gebrekkige handhaving gaan hier hand in hand, het bekende probleem waardoor hele wanden zijn verpest – zie het Damrak.
Dit voorbeeld aan de rand van de grachtengordel springt in het oog omdat het ook hier om een entree van de binnenstad gaat. Door de hoeveelheid spotjes en schijnwerpers is dit treurige dieptepunt van slechte smaak fel verlicht vanaf grote afstand te zien. Het is zeker niet het enige toegetakelde monument in Amsterdam, maar wel een goed voorbeeld van wat er gebeurt als het marktbeginsel zonder enige rem kan worden toegepast. Misschien moet het Koninklijk Paar binnenkort eens gaan eten bij Hans en Grietje.

Walther Schoonenberg

(Uit: Binnenstad 193, mei 2002)