De voorzijde van het boekje 'Kanjers en Knoerten' toont het gesloopte Maupoleum. |
De ingehuurde heren deden goed hun best, en zij leverden met klinkende wetenschappelijke argumenten het volkomen overtuigende bewijs dat al het gezeur van die conservatieve Amsterdammers over schaalvergroting niets anders kon zijn dan kinderachtige koudwatervrees. Dat was natuurlijk goed nieuws voor degenen die in het Wibauthuis al decennia lang plannen hadden gemaakt om de zeventiende-eeuwse metropool, een monumentaal wereldwonder van de eerste orde, om te bouwen tot een banale kantorenwijk.
C&A-gebouw aan het Damrak |
Wat heeft de bijdrage van die twee grote diensten aan het debat over de binnenstad nu eigenlijk opgeleverd? Wie die vraag stelt, realiseert zich dat 1995 alweer heel lang geleden is. Het Wibauthuis staat inmiddels leeg, en de Woningdienst bestaat niet meer. Sic transit gloria. Bij de Dienst Ruimtelijke Ordening hoor je nooit meer iemand met volle overtuiging beweren dat de Wibaut- en de Weesperstraat echte meesterwerken van de dienst zijn. Nee, de ambtenaren zingen een toontje lager, al is het ze nog wel gelukt om de Zuidelijke IJ-oever te transformeren tot een rampgebied. De tijd van kanjers en knoepers in de binnenstad is voorbij. Een groot Nederlands bankbedrijf heeft het goede voorbeeld gegeven en is naar de Zuid-as verhuisd. Daar, bij station Zuid, nabij Schiphol en aan de A10, is men goed bereikbaar. Blijkbaar hebben bankiers meer verstand van ruimtelijke ordening dan ambtenaren. Daar moet het in de toekomst allemaal gaan gebeuren, zo horen we nu ook ineens uit de burelen van de ruimtelijk denkende overheid. Gelukkig maar, want nu is dus elke noodzaak verdwenen voor schaalvergroting in de binnenstad. Wie weet was het project rond de Nieuwezijds Kolk de laatste kolossale vergissing. Alleen de Universiteit van Amsterdam jengelt nog steeds om een te groot gebouw, nota bene in het hart van de middeleeuwse stad. Het is wel droevig dat uitgerekend de intellectuele elite tenslotte excelleert in onbeschaafd gedrag.
Voormalig PTT-gebouw of Geldkantoor, NZ Voorburgwal tegenover het paleis, waarvoor o.m. het beroemde huis Crevenna werd gesloopt. |
En zouden de twee deskundigen nog erg trots zijn op hun bewijsvoering? Een vooruitziende blik hadden ze in elk geval niet. Het was ook een vreemd idee om wetenschappelijk bewijs te gaan leveren voor iets dat een kwestie van (wan)smaak is. Al die mensen die zich sinds 1900 verzet hebben tegen schaalvergroting hielden gewoon van Amsterdam. Dat is niet wetenschappelijk maar op de lange duur wel veel geloofwaardiger. Het is bovendien de vraag wat een kunsthistoricus en een stedenbouwkundige eigenlijk bewijzen kunnen. De kunstgeschiedenis is een vorm van vertelkunst met voetnoten en de stedenbouw is net zo objectief als een schilderij van Vincent van Gogh. De binnenstad is voorgoed voltooid, en dat was in 1850 ook al zo. Er moeten misschien nog een paar kanjers en knoepers gesloopt worden om her en der het beeld te herstellen. Te beginnen met de oude telefooncentrale tussen de Spuistraat en de Nieuwezijds Voorburgwal. Daarvoor is destijds een heel bouwblok gesloopt. In naam van de vooruitgang.
Vincent van Rossem
Voetnoot:
Barbera Lavell (red.), Koos Bosma, Niko Koers en Frits Palmboom, Kanjers en Knoerten. Grotebouwplannen in een historische binnenstad als die van Amsterdam. Uitgegeven door de Stedelijke Woningdienst, 1995
(Uit: Binnenstad 199, april 2003.)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.