Actie 'Open de Grachten' van start gegaan

Op maandagavond 3 mei 2004 werd in buurthuis De Palm de aftrap gegeven voor de VVAB-actie ‘Open de grachten’. Leden van de vereniging die in de buurt wonen waren uitgenodigd om van gedachten te wisselen over het hergraven van de Elandsgracht of de Westerstraat, de voormalige Anjeliersgracht.

Ongeveer vijftig leden van onze vereniging uit de buurt woonden de bijeenkomst bij.	Het forum bestond uit voorzitter Walther Schoonenberg en werkgroepleden Jos Brink en Lieke Melkert.

Het stadsdeel Centrum heeft het opengraven van een gedempte gracht in zijn programma- akkoord opgenomen en doet momenteel een onderzoek naar het hergraven van de Elandsgracht en de Westerstraat. Hoewel er de laatste 150 jaar vele grachten zijn gedempt, is er slechts eenmaal een grachtje, de Houtkoperswal, opengegraven. Walther Schoonenberg hield een vlammend betoog vóór herstel van de grachten. Hij stelde dat de strijd om de binnenstad een nieuwe fase ingaat waarin de stedenbouwkundige structuur, waaronder de openbare ruimte en het water, zoveel mogelijk in oude luister wordt hersteld. Jos Brink, lid van het comité van aanbeveling, vertelde een hartverwarmend verhaal, waarin hij aangaf dat het opengraven van de grachten geen vorm van historisering is, maar “het opnieuw zichtbaar maken van onze prachtige, unieke en dierbare stad”.

In de pauze en na afloop vond een geanimeerde discussie plaats.

Hoewel de meeste aanwezigen enthousiast waren voor het plan, waren er ook tegengeluiden. Vooral ondernemers uitten hun zorgen. Zij waren niet zozeer tegen de terugkeer van het water, maar vooral tegen drie jaar graven en heien in hun straat. (N.B. Inmiddels is bekend dat de werkzaamheden tussen de 1,5 tot 2,5 jaar zullen duren, afhankelijk van het aantal parkeerlagen. Red.) Omdat winkels en bedrijven tijdens de werkzaamheden niet of nauwelijks meer bereikbaar zullen zijn, zouden de inkomsten zover kunnen teruglopen dat zij die klap financieel niet kunnen overleven. De eigenaar van een boekwinkel zag op tegen de grootscheepse operatie, maar zou zo een plaatsje willen reserveren voor daarná. Hij betwijfelde of de Westerstraat de meest geschikte locatie is: “Wat heeft het voor zin de lelijkste straat van Amsterdam te veranderen in de lelijkste gracht?” Een enkele bewoner sprak ook zijn angst uit voor de fundering van de panden. Andere aanwezigen waarschuwden voor de tegenstand van bewoners. In de Palmstraat is maar één bedrijf, maar er waren destijds veel bewoners tegen. Het stadsdeel wil de financiering van het opengraven ‘budgetneutraal’ laten verlopen. Dat betekent dat er een parkeergarage onder de gracht moet komen, waaruit de kosten van de hele operatie uiteindelijk terugbetaald kunnen worden.

Het is duidelijk dat de gemeente de ondernemers tegemoet zal moeten komen, wil het plan kans van slagen hebben. De Westerstraat of Elandsgracht kunnen door het opengraven enorm opknappen, maar dat vergt wel inzet, inzicht en goed overleg van alle partijen. Jos Brink: “De tegenstanders, hier in de Jordaan, zijn bang voor hun nering, met name de bereikbaarheid is in het geding. Daar moeten we rustig over praten.”

Juliet Oldenburger

(Uit: Binnenstad 205, mei 2004.)

Meer lezen:
[Werkgroep Open de Grachten]
[Speech Jos Brink]