Treurigheid van binnenstad ben ik nog niet vergeten

Els Agtsteribbe

Geurt Brinkgreve was een bijzonder mens en dat is hij. Hij leeft door in zijn werk. Hij kan bogen op meer dan vijftig jaar werken aan en actie voor het behoud en herstel van de binnenstad van Amsterdam. Zijn initiatieven om het onvervangbare niet verloren te laten gaan zijn talloos. Hij stond aan de wieg van acties tegen grootschalige sloop voor verkeersdoorbraken en kaalslag voor moderne wijken met andere stratenpatronen in de binnenstad. Dat vond hij geen vooruitgang maar vandalisme. Mateloos kon hij zich ergeren aan de onzorgvuldige omgang met of het negeren van de waarde van ons gezamenlijk erfgoed. Verkwanseling en vernieling daarvan waren hem een vloek.

Hij wilde de historische binnenstad herstellen en een toekomst geven door deze opnieuw een levend deel van het heden maken. Het erfgoed moest meer zijn dan een nostalgische herinnering of een plaatje in een boek. Dat werd hem dikwijls niet in dank afgenomen. Sommigen beschouwden hem als een obstakel voor de vooruitgang. Hij ging onverzettelijk door. Anderen waren het met hem eens en bewonderden hem. Er ontstonden onverwachte coalities tussen de monumentenzorger en buurtactivisten. De strijd ging door en met succes. Dat is zichtbaar in de stad. Hij heeft het gezicht van de stad mede bepaald. Daardoor is de herinnering aan hem blijvend.
Als ik uit mijn raam kijk zie ik het Pintohuis. Ruim dertig jaar geleden was het dichtgetimmerd en zou het gesloopt worden voor de snelweg door de Nieuwmarktbuurt. Als ik op zondagmiddag een concert wil horen kan dat in het Bethaniënklooster. Niemand zag de restauratie van het vervallen gebouw zitten; het was te ingewikkeld en te duur. Als ik langs de prachtig herstelde rij huizen aan de Zandhoek loop komt het beeld van de ravage, die het daar begin jaren zestig was, mij weer voor ogen. De aantrekkelijkheid en de leefbaarheid van de binnenstad wordt geroemd. Hoe treurig grote delen van de binnenstad er nog niet zo heel lang geleden bij stonden en hingen ben ik nog niet vergeten.
De stad ziet er nu anders uit. Stratenpatronen zijn behouden en hersteld. Gebouwen gered van de slopershamer en gerestaureerd. Zij hebben een tweede leven gekregen. Dat mensen er nu lezen, luisteren, spelen, wonen of werken is mede aan Geurt Brinkgreve te danken.
Met hart en ziel en grote kennis van zaken, niet aflatend en daadkrachtig, bemoeide hij zich met zijn stad. Zijn energie was tomeloos. Hij schreef boeken en artikelen en adressen aan het stadsbestuur. Hij was bestuurder van veel stichtingen, al of niet door hemzelf opgericht. Hij was lid van de gemeenteraad. Hij was lid van de Amsterdamse Raad voor de Stedenbouw en de Amsterdamse Raad voor de Monumentenzorg. Maar vooral een burger of moet ik zeggen poorter van Amsterdam, de stad waar hij van hield.
Steeds weer zocht hij medestanders. Hij maakte plannen, richtte stichtingen op en ging op zoek naar geld. Van tegenstand was hij niet onder de indruk. Integendeel, hij ging er harder tegenaan. Tegenwerking kon hem woedend maken en dat stak hij niet onder stoelen of banken. Hij was dan uiterst beargumenteerd en scherp in zijn weerwoord, nooit onwelvoeglijk. Bij een meningsverschil of een andere opvatting kon hij anderen ongezouten zijn waarheid zeggen of de les lezen. Ook kon hij zijn uiterste verbazing tonen dat de opponent niet wist dat hij het goede antwoord al veel eerder geformuleerd had.
Zonder Geurt Brinkgreve had de stad er anders en slechter uitgezien. Hij is en blijft in de stad aanwezig. Dagelijks worden wij geconfronteerd met de resultaten van zijn inspanningen.

Els Agtsteribbe
voorzitter Amsterdamse Monumentenraad

(Uit: Binnenstad 211, mei 2005)