Twee torens opgeknapt

De afgelopen zomer zijn twee torens van Amsterdam opgeknapt en opnieuw geschilderd: de Montelbaanstoren en de Westertoren. De benadering die bij deze twee torens van Hendrik de Keyser is gekozen, is echter fundamenteel verschillend. Alle aanleiding om eens goed te kijken naar het resultaat.

Bij de Westertoren koos men ervoor de toren niet te schilderen, ook niet de met lood afgewerkte houten spits. Wel zijn de ornamenten van de toren op kleurrijke wijze geaccentueerd, zoals de keizerskroon, de stadswapens en de vazen. De met lood beklede spits van de Montelbaanstoren werd wel geschilderd en hult zich nu vrijwel geheel in een nogal wit uitgevallen Bentheimerkleur.
Merkwaardig is dit verschil in benadering als we bedenken dat de twee torens in wezen niet zoveel van elkaar verschillen: in beide gevallen gaat het om een toren met een bakstenen voet en een houten spits, die met lood werd bekleed, evenals de Oudekerkstoren, de Zuidertoren en Munttoren. De Oude Kerk en de Munt hebben een onbeschilderde spits, die van de Zuidertoren werd enkele jaren geleden egaal loodgrijs geschilderd, terwijl de vazen en enkele andere sierelementen een blauwe kleur kregen, waarvan de ornamenten nog eens met bladgoud werden geaccentueerd.
Hoewel de Montelbaanstoren nu wat al te wit is geworden, heeft niemand daar aanstoot aan genomen – het is een brave benadering die nauwelijks opvalt en daarom ook geen aandacht in de media heeft gekregen. Bij de Westertoren lag dat anders: de kleurverandering van de kroon en de vazen was groot nieuws waartegen door sommigen fel werd geprotesteerd. Zo lag er bijvoorbeeld – op voorspraak van het Bureau Monumenten & Archeologie – een negatief advies van de Welstandscommissie over de blauwe kleur van de vazen. Die zouden zich ‘losmaken van de architectuur’ en het was beter geweest als het stadsdeel had gekozen voor het saaie loodgrijs. Waarom toch? De vazen van de Zuiderkerk zijn destijds immers ook blauw geschilderd, weliswaar minder fel en inmiddels door zon en vuil vergrauwd, maar aan die vazen heeft nooit iemand zich gestoord.
Door de keizerskroon en de vazen op een eenduidige wijze – in overeenstemming met oude prenten – te behandelen, is het oorspronkelijke beeld hersteld en is de Westertoren weer het ‘hoogtepunt’ van onze monumentenstad geworden. Dat dat uiteindelijk is gelukt, danken we aan Walter Kramer, die met de restauratie van de Westertoren zijn loopbaan als restauratiearchitect heeft afgesloten.

Walther Schoonenberg

[Kleur in de stad]

(Uit: Binnenstad 223/224, oktober 2007)