Graf van Hendrick de Keyser in ere hersteld

Tijdens een feestelijke bijeenkomst met een aantal genodigden heeft wethouder Gerson op vrijdag 29 januari de weer zichtbaar gemaakte grafzerken van Hendrick de Keyser in de Zuiderkerk onthuld. Daarmee is het belangrijkste doel bereikt van het Comité Eerherstel Hendrick de Keyser, dat in 2007 werd opgericht en uit vertegenwoordigers van tien Amsterdamse verenigingen bestaat, waaronder de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad. De initiatiefnemer is Hendrik Battjes, de voorzitter van het Comité Els Agtsteribbe.

Hendrik Battjes aan het woord op de feestelijke bijeenkomst in de Zuiderkerk

Hendrick de Keyser (1565-1621) werd begraven in de Zuiderkerk. In 1921 werd ter gelegenheid van zijn 300ste sterfdag door de Vereniging Hendrick de Keyser een gedenksteen aangebracht aan de muur in de nabijheid van zijn graf. Van minder respect getuigde het feit dat er bij een verbouwing van de Zuiderkerk in 1987-88 een twintigtal funderingspalen door de zerkenvloer werden geslagen. De zerkenvloer werd bovendien aan het gezicht onttrokken door een dikke betonvloer.
Toen tien jaar later bekend werd dat de kerk opnieuw zou worden verbouwd, scheef raadslid Auke Bijlsma een brief aan de toenmalige wethouder monumentenzorg, waarin hij het verzoek deed de zerk boven het eigenlijke graf én het bewaard gebleven maar van zijn plaats geraakte fragment van de oorspronkelijke zerk van Hendrick de Keyser weer in het zicht te brengen. De jarenlang slepende zaak leek te worden opgelost, maar het raadsbesluit werd helaas onvolledig en wat knullig uitgevoerd: de glasplaat boven de oorspronkelijke grafsteen raakte beslagen door het temperatuurverschil onder en boven de betonnen vloer.

Onthulling van het oorspronkelijke graf van Hendrick de Keyser. Aan de muur hangt de gedenksteen uit 1921. (foto Walther Schoonenberg)

Het in 2007 opgerichte Comité Eerherstel Hendrick de Keyser vroeg in een petitie aan wethouder Herrema om het eerder genomen raadsbesluit alsnog correct uit te voeren en een permanente tentoonstelling over Hendrick de Keyser in de Zuiderkerk in te richten. Het eerste deel van dit verzoek is nu uitgevoerd. Bezoekers van de Zuiderkerk kunnen vanaf heden twee grafstenen van Hendrick de Keyser onder een glasplaat bewonderen: de oorspronkelijke steen met een gedicht van P.C. Hooft, die elders in de kerk terecht is gekomen, en een vermoedelijk door de familie De Keyser gemaakte steen op de plaats waar de bouwmeester werkelijk ligt. Boven de oorspronkelijke begraafplaats is de gedenksteen uit 1921 opnieuw aangebracht boven de deur van de consistoriekamer. De gedenksteen bevat een gedicht van Vondel. De Keyser wordt dus geëerd door onze twee beroemdste zeventiende-eeuwse dichters.

Walther Schoonenberg

Het grafschrift van P.C. Hooft luidt:

Een dag als Hendrik teeld’
hem ‘t leven deed ontgelden.
Eén steen sijn lichaam heelt
sijn geest er duisent melden.

Het gedicht zegt dat Hendrick de Keyser is gestorven op zijn verjaardag en dat weliswaar slechts één steen zijn stoffelijk lichaam bedekt, maar dat duizend stenen in de stad, al zijn gebouwen dus, spreken van zijn geest.

Eerdere artikelen:
[Eerherstel voor Hendrick de Keyser] (Binnenstad 225)
[Drie gedenkstenen in de Zuiderkerk] (Binnenstad 223/224)
[De Zuiderkerk] (Binnenstad 186)
[De zerkenvloer in de Zuiderkerk] (Binnenstad 178)

(Uit: Binnenstad 238, februari 2010)