Interieurs van monumenten in de praktijk vaak niet beschermd

Vervolg gaper en apothekerskast Heiligeweg 42

In Binnenstad 233 hebben wij aandacht besteed aan het verdwijnen van de gaper en apothekerskast uit het winkelpand Heiligeweg 42. De spijkervaste onderdelen van dit beschermde rijksmonument zijn uit het pand verwijderd, een overtreding van de Monumentenwet, waarvan een voorbijganger foto’s maakte. Acht maanden na de klacht van onze vereniging reageerde het stadsdeel per brief.

In deze brief schreef het stadsdeel dat het Bureau Monumenten & Archeologie (BMA) niet over gegevens van het interieur van Heiligeweg 42 beschikt en dat de ambtenaren die het pand hebben bezocht zich de gaper en de kast niet kunnen herinneren. Het stadsdeel heeft bovendien geconstateerd dat de huidige eigenaar van niets weet. De conclusie luidt dat de overtreding niet kan worden bewezen en het stadsdeel het dossier daarom zal sluiten. Een treurige zaak.

Onlangs is in het stadsdeel Centrum door Dingeman Coumou namens GroenLinks, D66 en de VVD een nota ingediend over historische interieurs en de kwetsbaarheid daarvan. Terecht wordt gesteld dat monumentenzorg verder gaat dan het behoud van de voorgevel. Het gehele monument is beschermd, zelfs als bepaalde monumentale waarden, bijvoorbeeld in het interieur, niet worden genoemd in de zogenaamde Redengevende omschrijving. De nota noemt een aantal schrijnende voorbeelden. Vooral winkelinterieurs worden bedreigd. Zo zijn de prachtige tegeltableau’s met Amsterdamse stadsgezichten uit Spuistraat 60 verhuist naar het tegelmuseum en die van vishandel Rienstra zijn spoorloos verdwenen uit Regulierdwarsstraat 72.

De deelraadsnota doet een aantal concrete aanbevelingen:

• Het stadsdeel breidt zijn handhavingsinstrumenten uit met specifiek op interieurs gerichte maatregelen.
• Met Justitie worden afspraken gemaakt over mogelijke vervolging.
• De inspecteurs-bouwtoezicht dienen met een 24-uurs bereikbare meldmogelijkheid direct inzetbaar te zijn om illegale sloop te beletten.
• Speciale aandacht verdienen de historische winkelpuien waarvan er nog maar enkele bestaan. Bouwplannen om die om te zetten in nieuwe winkelpuien moeten niet worden vergund.
• De verplichting tot herbouw, terugplaatsing of reconstructie is een krachtig en afschrikwekkend middel.
• Aan de eerstvolgende handhavingsacties van interieurs wordt veel publiciteit gegeven.
• Met het Amsterdams Historisch Museum wordt besproken om de daar opgeslagen interieurs weer een bestemming te geven, bij voorkeur in panden met een publieke bestemming. (1)
• Met BMA wordt het overleg geopend over het compleet maken van de beschrijving van historische interieurs van de binnenstad.
• Een systeem van ‘monitoring’ wordt opgezet om te kunnen controleren of de interieurs in een goede staat zijn en blijven.
• Met BMA wordt een programma opgezet om het belang van interieurs meer onder de aandacht te brengen bij de burgers.

Walther Schoonenberg

Voetnoten:
(1) Zie: Walther Schoonenberg, De stijlkamers van het Stedelijk Museum (Binnenstad 155).

Meer lezen:
[Heiligeweg 42] (Binnenstad 233)

(Uit: Binnenstad 239, april 2010)