Amsterdamse gevelstenen

Langestraat 19

Gevelsteen met ploegende boeren, onderschrift: D’ BOUMAN

Op 10 april 1687 verkoopt Tjerk Cornelisz, makelaar in hout, een pand in de Langestraat waar ‘de Soutmeter’ boven de deur staat. Koper van het pand, voor een bedrag van fl. 2700, is de factoor, kantoorhouder Wijnant Bouman. Zeer waarschijnlijk heeft Wijnant Bouman het pand vernieuwd en toen de gevelsteen met de ploegende boeren en het onderschrift D’ BOUMAN laten aanbrengen als ‘verbeelding’ van zijn naam.

In 1696 – tussentijdse kwijtscheldingen zijn niet gevonden – verkoopt ene Jan Hartman het pand voor fl.4000. Dit prijsverschil duidt duidelijk op bovengenoemde verbouwing/vernieuwing. In de koop-/verkoopakte wordt het pand omschreven als: huis en erf in de Langestraat o.z. waar ‘de BOUMAN’ in de gevel staat. De koper is Jan Roelofsz van der Horst, van beroep lichterman. Kennelijk was hij ook eigenaar van het pand Singel 88, want als in 1739 de erven van Jan Roelofsz het pand in de Langestraat verkopen, maakt het deel uit van een koop met Singel 88.
In het Register van de Personele Quotisatie (1742) wordt als bewoner van het pand in de Langestraat de schuitenvoerder Jac de Boer genoemd, met een dienstbode en een inkomen van fl. 800. Later zijn de twee panden weer gescheiden; in 1762 wordt het pand in de Langestraat door de erven van Bernardus Holthuijsen, vader van Judith en Rachel, koopsters in 1739, apart verkocht. In de koop-/verkoopakte wordt de naam D’ BOUMAN weer expliciet genoemd. Jacob Thomasz wordt voor fl. 5000 de nieuwe eigenaar. Ook in 1788, als de gemachtigden van Jacob Thomasz het pand verkopen, wordt ‘de Bouman’ in de gevel vermeld.

De gevelsteen

Op een foto uit 1911 (Beeldbank Stadsarchief) is het pand Langestraat 19 nog in zijn oude, laat-zeventiende-eeuwse staat te zien. Het was een eenvoudige, drie vensters brede, klokgevel met boven de onderpui een verdieping, een zolderverdiepingen een vliering. De klokgevel had een gebeeldhouwde versiering langs de randen en een eenvoudig onversierd driehoekig fronton als bekroning. Het zoldervenster werd geflankeerd door twee met beeldhouwwerk versierde ovale lichten (‘oeils de boeuf’). De gevelsteen bevond zich boven de pui onder het middelste venster van de verdieping.
Op de gevelsteen zien we links een boer achter een ploeg, welke getrokken wordt door twee paarden waarvan het rechtse gemend wordt door een berijder met een zweepje. Op de achtergrond is, in laagreliëf, het klokgevelpand aan de Langestraat afgebeeld, met rechts daarvan de zijgevel van het hoekpand aan de Roomolenstraat. Uniek is de tekst op de onderrand; deze is in een cursieve schrijfletter gehakt.
Omstreeks 1912 is het pand Langestraat 19, samen met nr. 17, vervangen door eenvoudige nieuwbouw maar de gevelsteen is gelukkig bewaard gebleven en maakt nu deel uit van de entree-omlijsting van het pand Langestraat 17-19.

Onno Boers
met dank aan Hans Brandenburg voor het huisonderzoek

(Uit: Binnenstad 264, mei/juni 2014)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.