Ontwikkelingen rond de Oude Kerk

VVAB in hoger beroep tegen plannen toreningang

Op 28 april 2014 heeft de Rechtbank Amsterdam uitspraak gedaan in het beroep van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB) tegen de plannen voor de toreningang van de Oude Kerk. De voorzieningenrechter oordeelde dat de verbouwing door mag gaan omdat de Commissie voor Welstand en Monumenten (CWM) en het Bureau Monumenten en Archeologie (BMA) een positief advies hebben gegeven. De VVAB is nu in hoger beroep gegaan bij de Raad van State.
Entree van de Oude Kerk in de toren. Vooruitlopend op de benodigde vergunning heeft men alvast de blusleidingen verplaatst. Artist's impression van One Architecture: gekromde spanwanden die de muren en balken aan het zicht onttrekken (bron: Vergunningsaanvraag).

Tijdens de zitting van de rechtbank heeft de Vereniging bepleit dat de plannen afbreuk doen aan het historisch karakter van het oudste gebouw van Amsterdam. De inbouw van de modern vormgegeven slurf van wit tentdoek, met de uitstraling van een hippe modewinkel, onttrekt het interieur van de Oudekerkstoren, waaronder het balkenplafond en een plavuizen vloer geheel aan het zicht. De historische lantaarns zijn reeds verwijderd (zie Oude Kerk: work in progress).

Het stadsdeel Centrum, eigenaar van de toren, verraste de rechtbank en de Vereniging door tijdens de zitting te verklaren dat de toreningangplannen niets te maken hebben met de controversiële plannen om van de Oude Kerk een expositieruimte voor hedendaagse kunst te maken. De verplaatsing van de ingang van het Zuidportaal naar de Oudekerkstoren zou uitsluitend zijn ingegeven door het gemeentelijke streven om de Oude Kerk beter te positioneren in de buurt, in het kader van Project 1012. Daarbij werd ook gebruik gemaakt van het argument dat de toren een op zichzelf staand rijksmonument is. De Stichting de Oude Kerk zou er geen zeggenschap over hebben en is inderdaad ook niet de aanvrager van de vergunning. Dit argument werd door de gemeente gebruikt om de rechtbank ervan te overtuigen dat zij niet hoeft te wachten op een eventuele herziening van de plannen voor de Oude Kerk zélf. Volgens de VVAB vormen kerk en toren één geheel en is de aanvraag louter en alleen door de gemeente ingediend omdat de toren formeel eigendom is van de gemeente en niet van de Stichting. De plannen vloeien echter voort uit het Masterplan van de Oude Kerk.

Helaas gaf vooral het advies van het Bureau Monumenten en Archeologie (BMA), waarvan een medewerker bij de zitting van de rechtbank aanwezig was, de doorslag. Volgens deze medewerker heeft de toreningang geen hoge monumentaliteit en gaat niet BMA, maar de welstandscommissie over het ‘karakter’ van een verbouwing. BMA heeft alleen gekeken naar de vraag of de inbouw ‘reversibel’ is, dat wil zeggen zonder schade aan het gebouw later weer kan worden verwijderd. Ook het argument dat het Charter van Venetië zou bepalen dat een toevoeging ‘eigentijds’ dient te zijn, werd door de rechtbank gevolgd. In combinatie met het positieve advies van de welstandscommissie zag de rechtbank geen juridische gronden om de modernisering van de Oude Kerk tegen te kunnen houden.

De VVAB vindt echter dat de rechtbank teveel luistert naar adviserende instanties die niet onafhankelijk zijn. De gemeente heeft vergunning verleend voor een plan dat zij zelf heeft aangevraagd en tevens door haar eigen instanties laat beoordelen. Bij een dergelijke ‘bestuurlijke selfie’, zoals de advocaat van de VVAB het noemde, dient extra goed te worden opgelet. De toreningangplannen hebben natuurlijk alles te maken met het streven de Oude Kerk te herbestemmen tot een expositieruimte voor hedendaagse kunst. Dat blijkt niet alleen uit de vormgeving, maar ook uit het Masterplan zelf: ‘Het entreegebied wordt herzien, en waar mogelijk aangepast voor grotere aantallen bezoekers. Een optie is het gebruik maken van de oorspronkelijke toreningang.’

De VVAB is tegen de uitspraak van de rechtbank in hoger beroep gegaan bij de Raad van State.

Walther Schoonenberg

(Uit: Binnenstad 264, mei/juni 2014)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.