De Heineken Hoek

Als de plannen doorgaan ondergaat de hoek Kleine-Gartmanplantsoen / Leidseplein 19 de komende tijd een spectaculaire gedaantewisseling. Op de plaats van de huidige Heineken Hoek komt dan een futuristisch gebouw door architect Roberto Meyer van MVSA met een expressieve sluiergevel met glas in de vorm van diamantkoppen.
De Heinekenhoek (foto Wim Ruigrok)

De huidige bebouwing op de Heineken Hoek heeft de 'orde-3'-status. Dat zijn bouwwerken van vóór 1940 die wat schaal en detaillering betreft passen in de gevelwand, maar geen architectonische meerwaarde hebben. Aangezien 'orde-3'-panden van zeer wisselende kwaliteit zijn, was bij het aanvragen van een monumentenvergunning voor sloop een 'quickscan' vereist. Bij de in 2012 uitgevoerde toets trof Monumenten en Archeologie geen monumentale waarden aan die alsnog plaatsing op de monumentenlijst rechtvaardigen. Wel spreekt het rapport van een historisch gegroeid ensemble dat 'door zijn historische gelaagdheid en prominente positionering cultuurhistorische en stedenbouwkundige waarden vertegenwoordigt'. Het rapport geeft niet expliciet aan of het daarmee tot 'orde-2' verheven zou moeten worden. Daar lijkt het niet op, want daarvoor moet ook architectonische kwaliteit in het geding zijn. Een kwaliteitstoets door het Stadsdeel Centrum, ook uit 2012, concludeert dat de bebouwing architectuurhistorische waarde ontbeert.

Op deze hoek vertonen de pleinwanden, zowel aan de kant van het Leidseplein als aan het Kleine-Gartmanplantsoen, sterk wisselende hoogtes. De gevel aan het Leidseplein vertegenwoordigt nog de bouwhoogte uit de zeventiende eeuw, zonder dat er echter nog iets uit deze periode overeind staat. Door deze bescheiden schaal valt het bestaande complex aan de zijde van het Leidseplein in het niet bij het naastgelegen gebouw, het voormalige politiebureau uit 1900. Door de witte gevels valt het wel op. Het enige aardige detail is de erker aan de kant van het Leidseplein.

Dubbele gevel met glazen driehoeken

Voor een kwaliteitsimpuls op deze plek schreven de Caransa Groep en Heineken in 2011 een prijsvraag uit voor een nieuwe hoekbebouwing, waarvoor ze vier architectenbureaus uitnodigden. In goed overleg met de gemeente kozen de opdrachtgevers voor het ontwerp door Roberto Meyer van het Amsterdamse architectenbureau MVSA Architects. Hij ontwierp een dubbele gevel. De binnenste heeft een bekleding van plaatmateriaal met een ruitvormig patroon in een subtiel reliëf. Dit materiaal, de kleur en het patroon worden voortgezet in het dak. Het wit verwijst naar de kleur van de huidige bebouwing. De buitengevel is opgebouwd uit glazen diamantkoppen. In de avond wordt de binnenzijde van de gevel aangelicht. De glazen sluier voor de eigenlijke gevel refereert volgens de prospectus aan de beroemde Koh-I-Noor-diamant, die in Amsterdam werd geslepen. De gevel vertoont de bekende driedeling met een plint, een gevel en een dakpartij. De verticale vensterverdeling van de binnenste gevel sluit enigszins aan op het beeld van de Amsterdamse binnenstad. In hoogte gaat de hoek flink omhoog. Het nieuwe gebouw accentueert daardoor deze markante hoek. De serre, die in het huidige gebouw buiten de rooilijn staat, maakt plaats voor een transparante luifel met daarachter een open plint. Beneden blijft de horeca en op de verdiepingen komt een vier-sterren hotel met 36 kamers.

Voor of tegen?

Artist impression van het ontwerp voor de Heinekenhoek (MVSA-architecten)

Moet de VVAB als erfgoedorganisatie tegen dit nieuwbouwplan zijn? Het witte complex dat er nu staat, is weliswaar karakteristiek, vooral vroeger door de bierreclame, maar niet bijzonder. Amsterdammers die van de stad houden, zullen een nostalgisch sentiment ervaren bij alles dat verdwijnt, waar ze aan gewend zijn geraakt. Dat wil nog niet zeggen dat er vanuit oogpunt van monumentenzorg in al deze gevallen voor behoud moet worden gepleit. De VVAB heeft momenteel een pro forma bezwaar ingediend tegen de sloopvergunning, die vanwege de vernieuwing van het Leidseplein niet samen met de bouwvergunning wordt behandeld. Moet de VVAB hier opkomen voor de aanwezige, beperkte waarden?
Los daarvan staat de vraag of het nieuwbouwplan op deze plaats geoorloofd is. Het welstandsbeleidskader De Schoonheid van Amsterdam 2013 schrijft een aan de omgeving aangepast en ingetogen ontwerp voor. De Commissie voor Welstand en Monumenten Amsterdam stelt vast dat het ontwerp juist bijzonder en opvallend is. Vanwege de bijzondere uitstraling en de daaruit voortvloeiende hoge kwaliteit, meent de commissie dat in dit geval afgeweken kan worden van de welstandscriteria.
De Werkgroep Waakhond kan zich in meerderheid in dit oordeel vinden.
Wellicht is de Heineken Hoek inderdaad een van de weinige plaatsen in de binnenstad, waar iets nieuws met een bijzondere vormgeving zou kunnen verrijzen?

Gert Eijkelboom en Gerrit Vermeer

(Uit: Binnenstad 276, mei/jun. 2016)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er is momenteel 1 reactie op dit artikel.

Past dexe bestemmingswijziging in het hotelbeleid? Welk hotelbeleid? Het hotelbeleid om te stoppen met nieuwe hotels erbij? Of het hotelbeleid om er nog een stk of honderd extra toe te staan?

 w.kranendonk 24/6/2016 13:52:48

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.