Fondsen voor particulier herstel van het Amsterdamse stadsgezicht

Dankzij de schenking van twee enthousiaste particulieren aan het Prins Bernhard Cultuurfonds vorig jaar bestaan er nu drie fondsen om kleine herstelprojecten van monumenten in de Amsterdamse binnenstad te ondersteunen. Al deze fondsen zijn bedoeld voor het herstel van bijzondere elementen zoals historisch straatmeubilair, gevelstenen, hijsbalken en historische stoepen als onderdeel van historische panden.

Eén van de redenen waarom de Amsterdamse binnenstad als bijzonder wordt ervaren is de enorme gedetailleerdheid. Behalve aan alle verschillende geveltoppen – in een oneindige variëteit aan vormen en stijlen – , is er ook op ooghoogte veel te beleven. Denk aan de stoepenstrook met zijn trappen, hekken en balusters, deuren en snijramen, lantaarns, etc. Een veel gehoorde klacht is dat er steeds meer van dergelijke details verdwijnen, eenvoudig omdat de eigenaren geen aandacht of geld hebben om deze te behouden of te herstellen. Het rijk en de gemeenten geven hier tegenwoordig geen subsidie meer voor, zeker niet wanneer reeds verdwenen onderdelen worden teruggebracht of gereconstrueerd. Een voorbeeld van een geruisloos verdwenen geveldetail zijn de leeuwenkoppen op de hijsbalken van Warmoesstraat 34 aan het natte Damrak (zie afbeeldingen). Opeens waren deze weg, maar met een kleine subsidie kan de eigenaar wellicht worden verleid om deze aardige details terug te brengen.

Achtergevel van Warmoesstraat 34 aan het natte Damrak

Ook beschikt de gemeente Amsterdam nog over een groot aantal gebeeldhouwde geveltoppen die in de stad herplaatst kunnen worden. (1)

Naast het zelf financieren van herstelwerkzaamheden kunnen monumenteneigenaren nu een fonds zoeken dat zich richt op klein gevelherstel. Al jarenlang is de stichting Heijmeijer van Heemstede op dit vlak actief, maar sinds kort bestaan er daarnaast twee nieuwe fondsen. Het Amsterdams Klein-Erfgoed Fonds en het Edith Oen-Oei Schone Kunsten Fonds zijn beide 'cultuurfondsen op naam', ondergebracht bij het Prins Bernhard Cultuurfonds. Uit het Klein-Erfgoed Fonds werden vorig jaar het herstel van de gevelsteen 'De Vergulde Wan' en de twee jaartalstenen 'ANNO' en '1634' in de Enge Kerksteeg 4, eigendom van de Vereniging Hendrick de Keyser, ondersteund. Daarnaast werd de restauratie van de twee dakkapellen en de natuurstenen pinakels van de panden Foeliedwarsstraat 40-42 uit het fonds betaald. Deze twee, na een actie van de VVAB van de sloophamer geredde, beeldbepalende panden worden nu door Stadsherstel gerestaureerd.

Heeft u een voorstel voor een kleinschalig herstelproject? Wellicht komt dit in aanmerking voor een bijdrage uit een van de fondsen. De te herstellen objecten dienen vanaf de straat zichtbaar te zijn, over historische en esthetische waarde te beschikken en vakkundig te worden hersteld. Door dit bijzondere particuliere initiatief wordt het beschermd stadsgezicht van de Amsterdamse binnenstad behouden en worden opdrachten voor herstel door ambachtslieden en erfgoedspecialisten gestimuleerd.

Walther Schoonenberg

Het Heijmeijer van Heemstede fonds biedt financiële ondersteuning van particuliere initiatieven op het terrein van monumentenzorg en stadsschoon in Amsterdam, die op een of andere wijze het historisch aanzien van bij voorkeur de binnenstad van Amsterdam in stand houden, herstellen of versterken en zonder aanvullende financiële steun niet van de grond zouden komen, zie www.arsdonandi.nl/ 107/cultuur/heijmeijer-van-heemstedefonds/

Een Cultuurfonds op Naam, zoals het Amsterdams Klein-Erfgoed Fonds of het Edith Oen-Oei Schone Kunsten Fonds, komt tot stand via een schenking of bij testament vanaf € 50.000. De meeste mensen kiezen voor een periodieke schenking omdat deze volledig aftrekbaar is van de inkomstenbelasting. Bij het Prins Bernhard Cultuurfonds zijn er inmiddels meer dan 400 fondsen op naam, zie www.cultuurfonds.nl

Voetnoten:
(1) Walther Schoonenberg, Boekbespreking: Het best bewaarde geheim van de monumentenzorg in: Binnenstad 277 (juli/aug./sept. 2016)

(Uit: Binnenstad 281, mei/jun. 2017)