Een belangrijke bron voor het dagelijks leven vormen de vele getekende straatbeelden. Deze zijn immers ‘gestoffeerd’ met mensen. Doorgaans kijk ik alleen naar de afgebeelde architectuur, maar Pierik keek vooral naar de mensen en leidde hieruit af hoe zij de stad gebruikten. Daarnaast heeft hij het archief van de hoofdofficier van Politie doorgenomen. Niet verrassend blijkt dat een belangrijke informatiebron over het dagelijks leven te zijn, vol gedetailleerde getuigenissen. Het betreft vaak geëscaleerde burenruzies, maar achter die conflicten schemert de dagelijkse gang van zaken door. Andere bronnen, zoals de resoluties van de vroedschap, worden zo als het ware ingekleurd.
Ook de rol van de vrouw krijgt volop aandacht. Amsterdamse vrouwen lieten zich niet beperken tot een leven binnenshuis. We leren bijvoorbeeld dat de uitdrukking ‘huisvrouw’ een andere betekenis heeft dan tegenwoordig. In werkelijkheid werkten veel vrouwen buitenshuis, misschien zelfs wel meer dan tegenwoordig. Waar andere historici de publieke sfeer reserveerden voor mannen en de privésfeer vooral aan vrouwen toebedeelden, laat Pierik zien dat deze scheiding veel minder strikt was. Het viel hem bijvoorbeeld op dat vrouwen vaak alleen over straat lopen, zelfs ’s nachts. Doordat de stadspoorten met zonsondergang sloten, was het ’s avonds vaak veiliger op straat dan overdag. Zo corrigeert Pierik het oude beeld van de vroeg-moderne tijd als een periode van Hollandse huiselijkheid en poetswoede.
We leren over de relatie tussen openbaar en privé, de omvang van een buurt en de wijze waarop nieuws wordt verspreid. Ook het verkeer komt uitvoerig ter sprake. We wisten al dat Amsterdam een wandelstad was, maar Pierik leert ons dat er in de zeventiende eeuw op een gegeven moment zoveel ophef ontstond over het gevaar van snel rijdende koetsen, dat er een koetsenverbod werd ingesteld. De zich ontwikkelende wielencultuur zette ook de sociale hiërarchie onder druk, doordat koetsiers zich boven het gewone publiek verheven voelden.
Het boek is vlot geschreven, prachtig vormgegeven en rijk geïllustreerd. Pierik beschrijft de stad systematisch en raakt meer onderwerpen aan dan in deze korte boekbespreking aan de orde kunnen komen. Hij weet het sociale weefsel van de dichtbevolkte metropool op indrukwekkende wijze te ontrafelen, zij het dat politiek correcte duiding mij soms wat stoort. Desalniettemin is het een essentiële toevoeging aan onze al uitpuilende Amsterdam-bibliotheek.
Walther Schoonenberg
(Uit: Binnenstad 313, Voorjaar 2024)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.