Kritiek herinrichtingsplan Haarlemmerplein

De VVAB heeft in een schriftelijke inspraakreactie voor het Haarlemmerplein de vloer aangeveegd met het herinrichtingsplan. Geen van de drie varianten voldoet volgens de Vereniging aan de esthetische eisen die men van de herinrichting van een binnenstadsplein zou mogen verwachten. De plannen gaan ten onder aan pretenties zonder werkelijke ambitie.

Het Haarlemmerplein gezien vanuit de Haarlemmerdijk.

Het gepresenteerde ontwerp lijkt tot stand te zijn gekomen door op futloze wijze alle functionele eisen bij elkaar op te tellen zonder hierin een duidelijke keuze te maken en zonder het primaat te geven aan het beeld, zoals in een beschermd stadsgezicht toch wordt vereist. De voorstellen zijn enigszins vergelijkbaar met het vorig jaar uitgevoerde ontwerp voor het Rembrandtplein, waar binnen de totaalruimte van het plein een kleiner plein is gemaakt en daarbinnen wederom een plein, waardoor de ruimte is verbrokkeld en visueel kleiner is geworden. In de ontwerpen voor het Haarlemmerplein wordt binnen het gebied tussen de gevelwanden een deel afgescheiden als verblijfsruimte, met vooral bij de Haarlemmerpoort een brede strook asfalt waardoor de verbroken eenheid van het plein met de poort niet wordt hersteld maar juist in stand gehouden. Op het verblijfsgedeelte is vervolgens weer een deel afgescheiden als waterpartij.

De voorgestelde waterpartij is volgens de Vereniging te opzichtig en te groot. Door zijn omvang maakt deze onmogelijk wat de essentie is van elk goed ingericht stadsplein, namelijk het creëren van ruimtelijkheid. Er is in het geheel geen rekening gehouden met de ‘genius loci’, de specifieke aard, van deze plek. Bij dit plein, dat oorspronkelijk als ‘wagenplein’ diende bij een van de toegangen tot de stad en dat op de belangrijke zichtlijn ligt over de Haarlemmerstraat en -dijk naar de Haarlemmerpoort, is deze ruimtelijkheid nog van extra belang. Bovendien is het graven van een waterpartij in het dijklichaam van een zeedijk, die Amsterdam eeuwenlang tegen het hoge water van het IJ heeft beschermd – en nog beschermt – , niet uit te leggen. Tenslotte gaat het hier ook nog om de ook uit historisch oogpunt belangrijke landroute van Amsterdam naar Haarlem. Daarop hoort, volgens de Vereniging, geen onderbreking in de vorm van een waterpartij. Wij pleiten er dan ook voor om het plein zo leeg en ruimtelijk mogelijk te laten.

Variant 3

Bovendien vraagt de Vereniging zich af waarom de dikke asfaltstrook wordt gehandhaafd. Waarom worden de klinkers niet doorgetrokken tot aan de poort met het doel het autoverkeer te gast te laten zijn in een verblijfsgebied, zoals ook is gebeurd op de Dam en het Spui? Het plan heeft niet het ambitieniveau dat wij in een beschermd stadsgezicht zouden mogen verwachten.

Walther Schoonenberg

Meer lezen:
[Inspraakreactie] (PDF-file)
[Herinricting Haarlemmerplein] (informatie van het stadsdeel Centrum)
[Nog meer narigheid op het Haarlemmerplein] (Binnenstad 221, april 2007)

(Uit: Binnenstad 250, maart 2012)

(WS, 14/1/2012)