Uitspraak rode raam in de Oude Kerk

Stelt de monumentenbescherming in ons land nog iets voor?

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in het hoger beroep dat de VVAB had aangespannen tegen het rode raam in de Oude Kerk uitgesproken dat het raam mag blijven. De rechtbank bepaalde een jaar geleden al dat het beroep van de VVAB tegen het rode raam 'ongegrond' was. De nieuwe uitspraak brengt hier geen verandering in. De wijze waarop de Raad van State haar uitspraak heeft onderbouwd doet de wenkbrauwen fronzen.
De Oude Kerk. Het oudste gebouw van Amsterdam is een beschermd rijksmonument.

Hoewel het rode raam aanvankelijk slechts tijdelijk in de 'lepe' vensteromlijsting geplaatst zou worden, namelijk 'ten behoeve van een tentoonstelling', schrapte de gemeente na de bezwaarprocedure deze bepaling waardoor de vergunning voor onbepaalde tijd werd verleend.

In artikel 2.15 van de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (Wabo) wordt aangegeven dat een 'omgevingsvergunning slechts kan worden verleend indien het belang van de monumentenzorg zich daar niet tegen verzet'. Maar er staat ook dat 'het bevoegd gezag bij de beslissing op de aanvraag rekening houdt met het gebruik van het monument'. 
De vereniging heeft aangegeven dat het blanke glas-in-lood in een unieke gotische vensteromlijsting is geplaatst, die speciaal voor deze locatie is ontworpen om de lichttoetreding te bevorderen. Om de monumentale waarde van venster en kapel te onderbouwen waren bij ons hoger beroepsschrift enkele deskundige tegenadviezen gevoegd, onder meer van de architectuurhistorici Paul Rem en Kees van der Ploeg, en van architect Sjoerd Soeters. Het rapport van Soeters maakte duidelijk dat de Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit niet deugdelijk heeft onderbouwd waarom deze ingreep toegestaan zou moeten worden. Soeters ging daarbij zowel in op de aantasting van het interieur van de kapel als van het exterieur van de kerk.

De beleving van de Heilig Grafkapel is ingrijpend veranderd door de komst van het rode glas-in-loodraam.

Daarbij voerde de VVAB aan dat het voor het gebruik van de de ruimte niet nodig is deze monumentale waarden aan te tasten door het sterk verduisterende rode raam c.q. dat de gebruiksmogelijkheden van de kapel hierdoor juist worden beperkt. Tijdens de rechtszaak wist de directeur van de Stichting Oude Kerk de rechter er echter van te overtuigen dat de kapel niet alleen onderdeel vormde van het 'museum', maar tevens door de Oudekerkgemeente werd gebruikt om te mediteren en verder voor het houden van lezingen en andere bijeenkomsten.

Ons belangrijkste argument was dat het 'gebruiksbelang' bij de interpretatie van de Wet niet nevengeschikt is aan het monumentenbelang, maar - traditiegetrouw - verstaan moet worden als onderdeel hiervan, aangezien monumenten die niet worden gebruikt niet behouden kunnen blijven, en dat - indien de rechter desalniettemin van oordeel was dat Wabo 2.15 niet zo is bedoeld - de noodzakelijkheid van het beoogde gebruik expliciet is opgenomen in het Amsterdamse Beleidskader Monumenten.

De Raad van State heeft echter geoordeeld nu dat er verschillend kan worden gedacht over de aantasting van monumentale waarden. Daarbij hebben de staatsraden slechts 'marginaal' getoetst of er reden tot twijfel is over de eerder gemaakte belangenafweging: het gemeentebestuur had zich, schrijven zij, in redelijkheid op het standpunt mogen stellen dat het belang van de monumentenzorg zich niet tegen de vergunningsverlening verzet. De poging van de VVAB om aan te duiden dat de ingreep niet noodzakelijk is voor het gebruik van het monument en dat er bovendien nog andere gebruikers van de Oude kerk zijn, overtuigde de Raad van State niet.

Deze uitspraak lijkt te duiden op een manco in de nationale monumentenbescherming. Als het met een beroep op een gewenst gebruik mogelijk is monumenten aan te tasten zonder aan te tonen dat die ingreep noodzakelijk is, dienen we ons afvragen wat de monumentenbescherming in ons land feitelijk nog voorstelt. Dit zal ook met onze zusterorganisaties besproken moeten worden.

[Uitspraak] (PDF-bestand, 10.2 MB)

Eerder bericht:
[Rechtszaak rode raam Oude Kerk]


(WS, 25/3/2021)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er is momenteel 1 reactie op dit artikel.

In de uitspraak viel mij op deze passage op: "dat het blanke glas geen intrinsieke monumentale waarde heeft aangezien dit glas is aangebracht tijdens de restauratie in 1960."

O ja joh? En wat zat er daarvóór dan in?

Precies.

 peer 3/4/2021 00:43:42

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.