Amsterdamse hoogbouwbeleid vastgesteld

Op 17 juli 2024 heeft de gemeenteraad het nieuwe hoogbouwbeleid vastgesteld. De kritiek van de VVAB heeft belangrijke verbeteringen in de beleidsnota opgeleverd, al blijven er zorgen over de toekomstige hoogbouwontwikkeling in Amsterdam.

De plankaart met de vier regimes voor hoogbouw (uit Hoogbouwbeleid Amsterdam 2024)

In juli 2023 - een jaar voor de vaststelling - heeft de VVAB de voorgenomen wijziging van het hoogbouwbeleid uitgebreid becommentarieerd. In deze inspraakreactie zette de vereniging uiteen waarom het belangrijk is dat aan de hoogbouwontwikkeling paal en perk wordt gesteld. Deze kan de bestaande stad ernstig aantasten. Amsterdam is een kleinschalige stad op menselijke schaal met een eigen stedenbouwkundige traditie die niet te grabbel mag worden gegooid.

Daarnaast hebben de Amsterdamse erfgoedorganisaties gezamenlijk van zich laten horen over de belangrijkste kritiekpunten. Erfgoedvereniging Bond Heemschut, het Cuypersgenootschap, Stichting Monumenten Amsterdam Noord, de Vereniging Promotie Westelijke Tuinsteden (ProWest) en de VVAB hadden een vijftal wensen geformuleerd.

In het nu vastgestelde Hoogbouwbeleid Amsterdam zijn verschillende kritiekpunten en aanbevelingen verwerkt. De essentie van het gemeentelijke beleid - om meer hoogbouw in de stad toe te staan - is echter overeind gebleven. Wel zijn er enkele garanties ingebouwd voor een goede afweging om de grootste rampen te voorkomen. Op de inhoudelijke kritiek dat hoogbouw geen goede stedenbouw oplevert, werd gereageerd met de opmerking dat nergens in de beleidsnota is opgenomen dat hoogbouw moet, maar wel waar het kan en onder welke voorwaarden. Zo zijn er op gebouwniveau kwaliteitseisen gesteld in de vorm van normatieve principes en richtinggevende vuistregels.

1. Heldere kaders

In hun gezamenlijk brief vroegen de organisaties de gemeente het Hoogbouwbeleid te beperken tot heldere kaders waar wel en geen hoogbouw mogelijk is en de maximale bouwhoogtes serieus te beperken. In ieder geval in het 2 km-gebied rond de binnenstad en daar waar vergelijkbare waarden aan de orde zijn (in plaats van uitgangspunten als in principe geen hoogbouw of ja, mits).

2. Zichtbaarheidscriterium

Zichtbaarheidscriterium met de Rembrandttoren als voorbeeld (uit Hoogbouwbeleid Amsterdam 2024)

Op dit punt vroegen de organisaties opnieuw een zogenaamd zichtbaarheidscriterium op te nemen zoals in de Hoogbouwvisie 2011. De stad is dit verplicht vanwege de UNESCO-status van de binnenstad.

Op deze eerste twee verzoeken is de conceptnota aangepast. In de vastgestelde beleidsnota zijn nu voor de uitzonderingsgebieden maximale hoogtes aangegeven van 20-40 meter. Hoogbouw boven de 40 meter is binnen de A10-ring - ook in de uitzonderingsgebieden - in principe niet mogelijk. Daarbij is toegevoegd: "afhankelijk van de zichtbaarheid vanuit het UNESCO-gebied". 
Ook is alsnog, net als in het oude hoogbouwbeleid, de Rembrandttoren opgenomen als voorbeeld voor bebouwing die perspectivisch vanuit het UNESCO-gebied niet hoger mag lijken dan de overwegende hoogte van de bebouwing in het UNESCO-gebied (het zogenaamde zichtbaarheidscriterium).

3. Hoogbouweffectrapportage (HER)

De organisaties vroegen in hun brief de Hoogbouweffectrapportage alsnog verplicht te stellen. Juist als er meer hoogbouw wordt toegestaan, is een dergelijk instrument onontbeerlijk om stedenbouwkundige missers te voorkomen.
Op dit verzoek is in het vastgestelde beleid opgenomen dat bij hoogbouwontwikkeling een inpassingsstudie in omgeving en stad moet worden gedaan. Met deze voorgeschreven studie belooft de gemeente het effect op het stadslandschap, windhinder, schaduwwerking en privacy te onderzoeken en tijdig onderdeel van de interne planvorming te laten zijn. In de gemeenteraad zegde de wethouder op vragen uit de raad toe dat dit nieuwe instrument zal worden geëvalueerd. De toekomst zal leren of deze 'HER-light' effectief is in het onderzoeken van de inpassing en het zo nodig aanpassen van hoogte en locatie van de beoogde hoogbouwontwikkeling.

4. Zeggenschap en participatie van burgers

De organisaties vroegen burgers meer zeggenschap en participatie te geven over de toekomst van hun eigen stad. Besluitvorming over hoogbouw hoort niet thuis in achterkamers.
In de beantwoordingsnota geeft de gemeente aan dat de inspraak van de inwoners van Amsterdam via de reguliere processen van plan- en besluitvorming loopt. Maar in de beleidsnota wordt ook beloofd hoogbouwplannen in het begin van het traject voor te leggen aan de openbare vergadering van de Commissie Omgevingskwaliteit - de voormalige (welstands)Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit. Burgers kunnen hier ook inspreken.

Beleidsnota Hoogbouwbeleid Amsterdam 2024 (PDF-bestand)

5. UNESCO

Tot slot vroegen de organisaties de gemeente de UNESCO te informeren over het beoogde hoogbouwbeleid en de mogelijke gevolgen daarvan voor het Werelderfgoed.
Ook dit beloofde de gemeente te doen. Sterker nog: dit zou al gebeurd zijn middels het aan de UNESCO aangeboden managementplan. In dit document wordt echter nog het oude, en niet het nieuwe hoogbouwbeleid beschreven (aangezien het nieuwe Managementplan pas in 2024 is vastgesteld). De VVAB gaat er echter vanuit dat ook het nieuwe hoogbouwbeleid ter beoordeling aan de UNESCO zal worden voorgelegd.

[Hoogbouwbeleid Amsterdam] (PDF-bestand)
[Beantwoordingsnota] (PDF-bestand)
[Gezamenlijke inspraakreactie] (PDF-bestand)
[Inspraakreactie VVAB] (PDF-bestand)

Vorige bericht:
[Erfgoedorganisaties willen een beter hoogbouwbeleid]

Meer lezen:
[Wat voor stad wil Amsterdam eigenlijk zijn?] (Binnenstad 312)
[Interview met Sjoerd Soeters] Binnenstad 312)

(WS, 31/7/2024)