Kleurenbeleid nodig in Amsterdamse binnenstad

Inspraakreactie

Geachte deelraadsleden, geachte stadsdeelwethouder,

De VVAB heeft de Welstandscommissie gevraagd een uitspraak te doen over de kleurstelling van Leliegracht 44. Inmiddels - na vele kritische vragen van omwonenden - ligt er een duidelijke uitspraak: “de uitgevoerde kleurstelling past niet binnen het beschermd stadsgezicht en vormt een verstoring in deze historisch waardevolle omgeving.” Prachtig! Dat moet hersteld worden. Maar dat is niet voldoende. Welke lessen trekken we hieruit?

We maken voortdurend mee dat bouwers zich niet houden aan de tekeningen of, zoals nu, zonder toestemming verkeerde kleuren worden aangebracht. Dat is een handhavingskwestie. Er moet krachtdadig worden opgetreden. Men zoekt steeds naar de grenzen van wat toelaatbaar is in het beschermd stadsgezicht en vaak worden architecten daarbij gesteund door hun collega's in de Welstandscommissie, met het argument dat bescherming geen bevriezing betekent. Daardoor verschijnen steeds vaker felle kleuren, niet alleen op nieuwbouw maar zelfs op monumenten. Overal verschijnen verkeerde en te felle kleuren in de binnenstad.
Dat wordt door sommigen gelegitimeerd met het standpunt dat het stadsbeeld vroeger veel kleurrijker was. Maar het was zeker niet zo veelzijdig als wat tegenwoordig met alle industrieel vervaardigde verven mogelijk is. Als we kijken naar het kleurbeeld van historische steden en gebieden dan blijkt elke regio zijn eigen kleur te hebben, sterk bepaald door plaatselijke omstandigheden en beschikbaarheid van bouwmaterialen. Het Italiaanse Bologna is roodkleurig, terwijl Turijn wordt gekenmerkt door diverse geeltinten. Ook in het oude Holland was er een kleurbeeld.
In Dordrecht deed een werkgroep onderzoek naar het kleurgebruik door de eeuwen heen. Directe aanleiding voor het kleurenonderzoek was het toenemend gebruik van felle kleuren in de Dordtse binnenstad. Op initiatief van enkele burgers werd een drukbezochte bijeenkomst georganiseerd waar het idee werd geboren om aan de hand van een kleurenonderzoek na te gaan welke kleuren in Dordrecht gangbaar waren. Er werd een kleurenpalet opgesteld en een prachtige publicatie gemaakt (*). Het nieuwe Dordtse kleurenbeleid heeft tot doel de ruimtelijke kwaliteit te verbeteren. Enerzijds wil men schreeuwerige kleuren tegengaan, anderzijds het huidige wat brave kleurenpalet verrijken. De Dordtse visie betreft het op subtiele wijze zoeken naar een evenwicht tussen de kleurstelling van de afzonderlijke panden en de straat als geheel.
In het verleden zorgden in Amsterdam de Monumenteninspecteurs ervoor dat het traditionele kleurengamma in stand bleef, door overtuigingskracht en een beetje druk als dat nodig was. Daardoor is er nog steeds een grote harmonie in het stadsbeeld: het ingetogen gebruik van de monumentenkleuren is één van de redenen waarom al die verschillende gevels toch een harmonieus geheel opleveren. Dat dreigt nu verloren te gaan, nu de Monumenteninspecteurs zijn opgeheven en zij die hen moeten vervangen geen belangstelling voor dit onderwerp hebben.
Dordrecht geeft daarentegen het goede voorbeeld. Ook in Amsterdam wordt het hoog tijd dat er een kleurenbeleid komt. We doen daarom het volgende voorstel. Het stadsdeel organiseert in samenwerking met het Bureau Monumenten & Archeologie, de Welstand en de Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad een studieconferentie over dit onderwerp met het doel te komen tot een kleurenbeleid.

Walther Schoonenberg
Voorzitter van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad

(Uitgesproken op de commissievergadering van 28 mei 2003.)

(*) "Dordtse Kleuren", Gemeente Dordrecht, 2002. 48 pagina's, rijk geïllustreerd in kleur. Het boekje is een populaire uitgave van het rapport "De kleuren van Dordrecht" van januari 2002 en is verkrijgbaar bij de afdeling Monumentenzorg van de dienst Stadsontwikkeling van de gemeente Dordrecht, tel. 078 6396545.