Operatie stadshart

Mogelijk toekomstig hoofdwegennet in de binnenstad, uit Periodieke rapportage binnenstad 1989 van de Dienst Ruimtelijke Ordening.

Tussen Rokin/Damrak en N.Z. Voorburgwal/Singel ligt wat in het gemeentelijke jargon het 'stadshart' wordt genoemd. Boven de Dam en Paleisstraat heet het stadshart-noord en onder die lijn stadshart-zuid. Dit stadshart is toe aan een opknapbeurt.

Ruimtelijke Ordening heeft vastgesteld dat het zo niet langer gaat. De trottoirs maken een rommelige indruk, de geparkeerde auto's vormen een sta in de weg en het verkeer laat te weinig ruimte over voor de voetgangers. Het verblijfsklimaat op straat moet aanzienlijk verbeterd worden. Het Damrak moet de 'rode loper' worden die het gemeentebestuur vanaf het Centraal Station uitlegt om de bezoeker van buiten welkom te heten.
Het autoverkeer op Rokin en Damrak zal worden beperkt en tot één richting, van zuid naar noord, worden teruggebracht. Vanaf de Munt dus alleen richting Centraal Station en via Martelaarsgracht, Spuistraat en Singel terug naar de Munt. Bij de besprekingen van de Vendex-plannen (driehoek Kalverstraat/Heiligeweg/Singel) is o.a. door de vertegenwoordiger van de Amsterdamse Raad voor de Stadsontwikkeling naar voren gebracht dat van 'opwaarderen' van het Singel geen sprake zal zijn als het Singel de hoofdroute auto wordt, waarlangs het autoverkeer het stadshart zal verlaten. Knelpunten zijn nu al te voorzien bij het Spui, de Heiligeweg, de ingang/uitgang van de Vendexparkeergarage, de kruising met de Kalverstraat en met de Munt. De wethouder voor het Verkeer heeft toegezegd dat een en ander nog eens nader bestudeerd zal worden.
Ter verbetering van het verblijfsklimaat zal onder het water van het Rokin een publieke parkeergarage worden gebouwd met een optie op het gedempte deel van het Rokin. Het parkeren op het 'maaiveld' zal dan worden verboden. Ook in of op de plaats van het Telecommunicatiegebouw achter het Paleis op de Dam komt volgens de plannen een parkeergarage. Ook hier een optie voor een publieke parkeergarage onder de N.Z. Voorburgwal, van de Paleisstraat tot ongeveer bij het Amsterdams Historisch Museum. Als deze plannen gerealiseerd zijn, is de capaciteit ongeveer 4,5 maal de parkeergarage van de Bijenkorf (500 auto's), en dan kan het hele stadshart vrij van geparkeerde auto's zijn. Het betreft zowel de auto's van de bewoners als die van de bezoekers. Op een tentoonstelling over de binnenstad die tot l januari in de tentoonstellingsruimte van de Stopera werd gehouden, waren deze plannen al keurig ingetekend.
Ook in de Periodieke Rapportage Binnenstad Amsterdam (1989) wordt uitgegaan van het realiseren van deze ingrijpende werken in of aan het stadshart: "Als stimulans om straten in woongebieden aantrekkelijk te maken bestaat bij de regering de gedachte om onder bepaalde voorwaarden aan gemeenten een premie te geven voor iedere auto die van de openbare weg verdwijnt. Amsterdam kan hiervoor in aanmerking komen, want de gemeente Amsterdam voert sinds kort als beleid: dat in gebieden van de binnenstad waar dit mogelijk is, het parkeren zoveel mogelijk in garages plaats zal moeten vinden. In het stadshart - het gebied tussen Nieuwe Zijds Voorburgwal en Damrak/Rokin - betekent dit dat het parkeren op het maaiveld in de toekomst niet meer is toegestaan. Om dit te realiseren is een openbare parkeergarage in aanbouw bij het Open Havenfront en komen er in ieder geval ook aan de IJ-oevers en in de zone Nieuwezijds Voorburgwal Damrak-Rokin openbare parkeergarages.
Door te verwachten verdere groei van het aantal inwoners en het autobezit zal het bewoners-parkeren een steeds grotere rol gaan spelen. Daardoor kunnen conflicten ontstaan (voorzover zij nog niet bestaan) met overige essentieel geachte gebruikers, overdag, 's avonds en 's nachts. Dit zal moeten leiden tot herbezinning over de aard van het te hanteren parkeer- en vergunningenregime". (Periodieke Rapportage Binnenstad 1989, blz. 148). De conclusie is dat de financiering geen probleem hoeft te zijn in verband met een nieuwe subsidieregeling. In verband met de zorg voor het milieu komen subsidies van het rijk beschikbaar.
Van nog recenter datum zijn persberichten over de plannen om eveneens onder de N.Z. Voorburgwal ondergronds railverkeer te realiseren. Aanvankelijk werd bij de plannen alleen uitgegaan van een graafmethode op 30 meter onder het straatniveau (maaiveld). Theoretisch zou deze methode geen overlast voor het bestaande verkeer en de bestaande bebouwing opleveren. Nu wordt in ieder geval al weer voorzichtig gesuggereerd dat er ook minder diep kan worden gewerkt. De panden tussen Beulingstraat en Beulingsloot lijken als eerste voorzichtig op een slooplijst geplaatst te zijn. Nu de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart steeds dichterbij komen zouden alle politieke partijen zich duidelijk moeten uitspreken over de uitgangspunten voor de binnenstad. De huidige proefballonnen geven aan, in welke richting het eventueel kan gaan. Bij de komende raadsverkiezingen worden wij geacht voor vier jaar ons vertrouwen te geven. Meer duidelijkheid om een verantwoorde keuze te kunnen maken lijkt dringend geboden. Bij een gelijktijdige realisering of een realisering direct na elkaar van garages en ondiepe ondergrondse railverbindingen maken de kans dat na de (stads)hartoperatie de patiënt is overleden, onwaarschijnlijk groot. M.i. passen deze plannen meer in de geest van de jaren zestig (kaalslag) dan in die van de volgende eeuw (milieu), waarvoor wij ons nu opmaken.

Frans Amende

(Uit: Binnenstad 119, okt. 1989)