Gevelsteen Geurt Brinkgreve

Restauro: ik herstel

Gevelsteen RESTAURO van Hans 't Mannetje

De steen RESTAURO (ik herstel) op de hoek van de Bloedstraat en de Oudezijds Achterburgwal zou na 22 jaar best eens opnieuw geschilderd mogen worden. Indertijd hakte ik hem voor Geurts 65ste verjaardag, op initiatief van een groepje vrienden. Het is een portret ten voeten uit. Gekleed in zijn gebruikelijke loden jagersjas met één knoop dicht en een baret op. En met de handen in zijn jaszakken, licht gedraaid naar voren tredend uit een diepe halfronde nis, met een schoenneus over de rand van de steen.

De steen ontleent zijn opzet, van een nis met een figuur erin, aan een dergelijk instrument uit de oude Hellenistische traditie van het kunstmatig onthouden: de zogenaamde mnemotechniek.
Iemand die zijn geheugen wil oefenen in het onthouden van een ingewikkelde herinnering, neemt om te beginnen de aanblik in gedachten van een muur waarin zich een reeks lege nissen (loci) bevinden. Vervolgens stelt hij zich de zelfstandig te onthouden delen van de herinnering voor als beelden (imagines) en plaatst in gedachten die beelden in de nissen, zodanig dat de volgorde der nissen de opeenvolging der dingen aangeeft, en de beelden de dingen zelf.
Het weergeven van de herinnering is dan als het ware een kwestie van het in volgorde langs gaan van de nissen en het uitduiden van de beelden daarin.
Is het niet zo dat deze beschrijving al de ontwikkeling voorspelt van onze gevelsteen, vele eeuwen later?
Welke herinnering hecht ik zelf aan de steen? Ik ontmoette Geurt voor het eerst toen hij als lid van een gemeenteraadscommissie een werkbezoek bracht aan het atelier van Hildo Krop, de laatste Amsterdamse Stadsbeeldhouwer, aan de Plantage Muidergracht, waar ik als jongmaatje aan de sokkel hakte van Krops grote hardstenen standbeeld van bouwmeester Berlage voor het Victorieplein. Sinds die tijd heb ik hem langzamerhand leren kennen als iemand die als geen ander in het wereldje van monumentenzorg, bouw en binnenstadspolitiek zorg droeg voor het voortbestaan van bouwbeeldhouwkunst (wie denkt daar nog over na?) en bouwambachtelijk meesterschap. Een voortbestaan waarin bijvoorbeeld ook het hakken en inmetselen van mooie portretstenen van opmerkelijke mensen een volkomen vanzelfsprekend modern verschijnsel kan zijn.

Hans ’t Mannetje
hoofd van het voormalige restauratieatelier Uilenburg

(Uit: Binnenstad 211, mei 2005)