Het interieur van 'Het Leesmuseum' aan het Rokin

Het is eens in de zoveel tijd nodig om aandacht te vragen voor interieurs. Bij tal van verbouwingen en herbestemmingen zijn die het kind van de rekening. Er verdwijnen nog steeds, vaak ongemerkt, kostbare interieuronderdelen in de container. Of ze komen, ongedocumenteerd, terecht bij antiquairs, verzamelaars of ex-werknemers. Dat gebeurt niet alleen bij waardevolle gebouwen die (nog) geen monument zijn – dat zijn er nogal wat – , maar wonderlijk genoeg ook bij geregistreerde monumenten, hoezeer die ook 'bewaakt' worden door monumentenambtenaren en officieel ook door de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit.

Rokin 102, het voormalig Leesmuseum (foto Wim Ruigrok)

Maar het gebeurt wel. Vandaar dat de redactie voor de zekerheid eens ging kijken in het voormalige Leesmuseum aan het Rokin, een gebouw uit 1902-1904 van architect C.B. Posthumus Meyjes sr., ontworpen in de reformstijl van Berlage. Dat kan namelijk tegenwoordig, het is sinds kort een openbaar museum. Fashion for Good, verbonden aan de Stichting Museumjaarkaart, richt zich op duurzame mode.

Zou er na alle functieveranderingen die het gebouw sinds 1933 ondergaan heeft – veilingzaal, kantoorgebouw, museum – nog iets over zijn van het interieur zoals dat op oude foto's te zien is? Dat bleek tegen te vallen, maar wat de meest recente ontwikkelingen betreft, bleek het juist weer mee te vallen. Duidelijk was al wel dat in de periode waarin het gebruikt werd als veilinghuis en kijkzaal (1933-1974 Mak van Waay, 1974-1998 Sotheby's), de eikenhouten wandbetimmeringen van de beide voornaamste ruimtes, de vroegere conversatiezaal op de begane grond en de 'Groote Leeszaal' op de verdieping, geheel aan het zicht onttrokken of gesloopt zijn. (Of anders is dat laatste definitief in 1998 gebeurd.) Van de grote leeszaal is het sterk geprofileerde neorenaissance plafond bewaard gebleven. Niet meer aanwezig is de hoge schouw, met tegen de schoorsteenboezem tegelwerk van plateelbakkerij De Distel (Bert Nienhuis) rondom het nog uit het oude Leesmuseum stammende reliëf ter ere van Anton Reinhard Falck uit 1877 (Ed. Colinet en P.J.H. Cuypers). De verlichte patriot Falck was in het jaar 1800 de oprichter van het Leesmuseum.

Het trappenhuis van Rokin 102, het voormalig Leesmuseum (foto Wim Ruigrok)

De art nouveau Disteltegels bevinden zich tegenwoordig in het Nederlands Tegelmuseum in Otterlo. Wat de nog wel aanwezige interieurelementen betreft – trappenhuis, lambriseringen, glazen puien, glas-in-lood – kan geconstateerd worden dat de huidige gebruiker, Fashion for Good, goed bezig is. De directie vindt namelijk dat haar circulaire filosofie ook betrekking moet hebben op het gebouw dat zij beheert, zo deelt zij ons mee. Dat lijkt ons een gezond uitgangspunt. Het blijkt vooral in het stenen trappenhuis, dat sinds kort zijn zachte art nouveau- kleuren weer volledig laat zien: de treden van travertin-onyx-beige marmer, de bordessen met vloertegels in gedempte kleuren en in klassieke patronen gelegd, en de wanden met licht groen getinte zogeheten metrotegels, van boven fraai afgebiesd met florale tegels van De Distel. De als bloemstengels gesmede trapbalusters lopen omhoog rond het vierkante schalmgat. De wandtegels worden momenteel in samenspraak met Monumentenzorg weer in het zicht gebracht door het latere beschot te verwijderen. Een precies werkje, dat stap voor stap wordt uitgevoerd. Zo wordt het een waardige trap voor een museum.

Wilfred van Leeuwen

(Uit: Binnenstad 307, mrt./apr. 2022)